Αρχοντικό Γ.Δ. Βελισσαρόπουλου - Εργατικό Κέντρο Κυκλάδων. Ένα από τα ωραιότερα και σπουδαιότερα σε άξια νεοκλασικά σπίτια ένα αληθινό παλάτι στο κέντρο της Ερμούπολης. Αρχικά ανήκε στην οικογένεια Αναργύρου (ή Ανάργυρου Αναγνωστόπουλου) και μετά ήλθε στην κυριότητα της οικογένειας Βελισσαρόπουλου.
Αυτή ειναι η ιστορία του. Είναι ένα Αρχοντικό με βαρύ πλούσιο εξωτερικό αρχιτεκτονικό διάκοσμο και ακόμα πιο σπουδαία και ενδιαφέρουσα εσωτερική διακόσμηση. Στο υπέρθυρο της εισόδου υπάρχουν τα αρχικά: Γ.Δ.Β και η χρονολογία 1871. Είναι τριώροφο και ολόκληρο το κτίριο είναι κατασκευασμένο αποκλειστικά από Μάρμαρο με λαξευτή ισόδομη λιθοδομή και αέτωμα στο κέντρο του τρίτου ορόφου. Ιδιαίτερης προσοχής ειναι τα καλοδουλεμένα τοξωτά ανοίγματα των καταστημάτων στο ισόγειο και ο εντυπωσιακός "βασιλικός" διάκοσμος στους ορόφους που κυριολεκτικά θυμίζουν παλάτι και όχι απλή οικία με (μπαλκονοποδιές, φουρούσια, γείσα παραθύρων με γεισίποδες)
Στα μπαλκόνια ξεχωρίζουν τα περίτεχνα κάγκελα ενώ τα φορούσια διακρίνονται για τον μοναδικό (και χαρακτηριστικό για την εποχή του) διάκοσμο της εποχής εκείνης. Στο κάθε φουρούσι είναι σκαλισμένο το «Κηρύκιο» του Ερμή που ηταν το σύμβολο των εμπόρων και των βιομηχάνων. Όσοι δεν γνωρίζετε ο Γ. Βελισσαρόπουλος είχε το εργοστάσιο που σήμερα στεγάζει το Super Market «ΝΕΩΡΙΟΝ». Η εσωτερική διάταξη και διακόσμηση παρουσιάζει τεράστιο μουσειακό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.
Μετά την είσοδο που βρίσκεται πάνω στον γρανίτινο δρόμο που οδηγεί από το θέατρο Απόλλων στην εκκλησιά του Άγιου Νικολάου υπάρχει ένας μακρύς μαρμάρινος διάδρομος με τοιχογραφίες και δεξιά αριστερά πόρτες που οδηγούν σε τεράστιες αίθουσες ενώ παρατηρεί κανείς επίσης δεξιά αριστερά δυο εξωτερικούς χώρους με μικρές λιμνούλες και μωσαϊκό σε μαύρο άσπρο. Ο διάδρομος οδηγεί σε μια ξύλινη σκάλα που το χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν έχει υποστηρίγματα όπως ακριβώς είναι η σκάλα του δημαρχείου και η σκάλα του πνευματικού κέντρου νομίζοντας οποίος την παρατηρεί ότι η σκάλα στέκετε κυριολεκτικά μόνη της στον αέρα. Η σκάλα αυτή ανεβαίνει ως τον τελευταίο όροφο,
Προσέξτε στην οροφή της το ,μοναδικό οκτάγωνο οπαίο. Στο τέλος του διαδρόμου, στον τοίχο σε πλαίσιο σαν κάδρο είναι ζωγραφισμένη η Κωνσταντινούπολη και στον δίπλα τοίχο είναι η Ακρόπολη με την Πύλη του Αδριανού και το Ολυμπιείο στο βάθος. Η διακόσμηση της σκάλας αποτελείται από εξαιρετικες ζωγραφιές Ελλήνων και Ρωμαίων ποιητών, και όλων σχεδόν των Ελλήνων φιλόσοφων. Όμηρος, Αριστοτέλης, Σωκράτης κ.α., Στο ύψος του τελευταίου ορόφου συναντάμε τους Διογένη, Σοφοκλή, ο Ασκληπιό και τον Καρνεάδη. Υπάρχουν και αυτές ακόμα οι επτά από τις εννέα μούσες με διακοσμητικά ανθέμια και κοντά τους οι λύρες της μουσικής.
Μια από τις ωραιότερες τοιχογραφίες είναι στο τέλος της σκάλας που είναι η κολόνα με το κορινθιακό κιονόκρανο οπού πίσω της στον τοίχο παρατηρεί κάποιος ζωγραφισμένο ένα μαγικό κήπο με περικοκλάδες και δένδρα και δίπλα στην κολόνα δύο νεαρές μορφές. Η μία κρατάει στεφάνι και η άλλη στάχυα. Μοναδικής τέχνης και ομορφιάς είναι και οι οροφογραφίες που διατηρούνται σε όλο το κτήριο σε όλες τις αίθουσες υποδοχής των επισκεπτών, τις τραπεζαρίες, τα σαλόνια, και τα υπνοδωμάτια.
Σε ένα δωμάτιο στο κέντρο της οροφής είναι ζωγραφισμένος ο Ερμής και η Σελήνη πάνω στο άρμα της ενώ στις πλευρές υπάρχουν μικροί ερωτιδείς ενώ υπάρχουν ζωγραφιστά φυτικά κοσμήματα στις γωνίες. Από όμως που αξίζει πιο πολύ και κυριολεκτικά εντυπωσιάζει είναι ζωγραφιστή κάτασπρη αυτοσχεδιασμένη δαντέλα. Ο καλλιτέχνης σκέφτηκε να κοσμήσει την οροφή με μια κάτασπρη δαντέλα στο ταβάνι. Ονειρικό και θεϊκό μαζί. Παντού ο έκπληκτος επισκέπτης παρατηρεί ανθεμωτά κοσμήματα, ρόδακες, ερωτιδείς, γιρλάντες και σκηνές από την ελληνική μυθολογία, εξωτικά πουλιά και μπουκέτα με λουλούδια κοσμούν τις οροφές των σαλονιών. Η τραπεζαρία έχει να δώσει διαφορετική εικόνα. Στο κέντρο της οροφής έχει ζωγραφιστεί ένα κιγκλίδωμα με φόντο τον ουρανό κι ένα μαύρο γεράκι και οι τοίχοι προβάλλουν ζωγραφιστά δένδρα και άλλα φυτά, απ’ όπου κρέμονται ψάρια, αστακοί, πουλιά, κάνιστρα με φρούτα και άνθη. Σ’ ένα άλλο από τα δωμάτια, στην οροφή, κυριαρχούν τέσσερις μορφές αρχαίων
Ελλήνων: Δημοσθένης, Φερεκύδης, Πλάτων και Περικλής. Τα ορθογραφικά λάθη στα ονόματά τους μαρτυρούν ότι ο ζωγράφος δεν ήταν Έλληνας. Το πάτωμα είναι ξύλινο. Ελάχιστα έχουν αλλάξει από την εποχή που κτίστηκε το αρχοντικό. Από πληροφορίες που είχε δώσει ο ίδιος ο Βελισσαρόπουλος που είχε επισκεφτεί το κτήριο μετά την αναπαλαίωση του είχε δώσει δυο πληροφορίες μόνο που δεν τις γνωρίζαμε.
Η μια ηταν ότι τα χρώματα του ξύλινου δαπέδου ηταν λίγο σκουρότερα. Η άλλη όμως ηταν τουλάχιστον εντυπωσιακή. Γιατί οι διάδρομοι στο αρχοντικό αυτό αλλά και γενικότερα οι διάδρομοι στα αρχοντικά της εποχής ήταν τόσο μεγάλοι σαν πλατείες? Διότι μέσα σε αυτούς τους διάδρομους περπατούσαν από την μια άνετα οι άνθρωποι που έμεναν σε αυτό αλλά και από την άλλη το πολυπληθές προσωπικό του σπιτιού. Καμαριέρες φροντιστές κτλ. Και αυτοί όπως και στην πλατεία περπατούσαν εντελώς στην ικρία των διάδρομων σχεδόν αθέατοι και μην ενοχλώντας καθόλου τους υψηλούς κατοίκους της οικίας. Ένα άλλο που μάθαμε από τον ίδιο τον Βελισσαρόπουλο ηταν γιατί τα μπαλκόνια είναι τόσο κοντά μεταξύ τους.
Και πάλι έχει να κάνει με τις αρχές και ιδιορρυθμίες της εποχής σχετικά με το υπηρετικό προσωπικό των αρχοντικών αυτών. Προσέξτε το παράδοξο εδώ. Όταν γινόταν δεξιώσεις η κοινωνικές συναθροίσεις και το σπίτι ηταν γεμάτο επίσημους το υπηρετικό προσωπικό δεν επιτρεπόταν να κυκλοφορεί στο σπίτι και ανάμεσα τους έκτος από ορισμένους επιλεγμένους και με ειδική ενδυμασία και εντολές. Όλοι οι άλλοι κυκλοφορούσαν από έξω από τα μπαλκόνια. Τα μπαλκόνια ήταν έτσι τοποθετημένα γύρω από το κτήριο ώστε οι υπηρέτες μετέφεραν τα υλικά, τις πιατέλες τα ποτέ και όλα τα σχετικά ακόμα και οι ίδιοι μερικές φορές απ έξω αθέατοι και με τις βαριές κουρτίνες κλειστές έξω από το κτήριο μέσω των μπαλκονιών.
Εντυπωσιακό δεν συμφωνείτε? Ποιοι όμως ηταν οι καλλιτέχνες αυτοί που ζωγράφισαν και γενικά δημιουργούσαν αυτά τα θαύματα? Γνωρίζουμε ότι στην χρυσή εποχή που κτιζόταν όλα αυτά τα αριστουργηματικά Νεοκλασικά κτήρια στην Σύρο είχαν έλθει ζωγράφοι, μουσικοί και γλύπτες από την Ιταλία και από άλλες χώρες της Ευρώπης του 19ου αιώνα. Σε μερικές οροφογραφίες είναι γραμμένα τα ονόματα κάποιων από αυτών αλλά και ποιητών ή φιλοσόφων στα Ιταλικά. Ολόκληρο το αρχοντικό Βελισσαρόπουλου είναι έργο του σπουδαίου Συριανού αρχιτέκτονα Βλυσίδη που εργάστηκε στην την χρυσή εποχή της Ερμούπολης προσφέροντας στην πόλη και στην αρχιτεκτονική της ιστορία σπουδαίο έργο και σπίτια με μνημειακή αρχιτεκτονική. Ο Βρυσίδης ανέλαβε την οικοδομή μαζί με τους επίσης πολύ γνωστούς την εποχή εκείνη εργολάβους Χ Γ Γρέγα και Π Βαμβακά αρχικά για τον τοκιστή Ανάργυρο Αναγνωστόπουλο.
Ο Γ.Δ Βελισσαρόπουλος το αγόρασε από αυτόν το 1914. Στα νεώτερα χρόνια το κτήριο περιήλθε στην πάλαι ποτέ εργατική Εστία και σήμερα πλέον μέσα σε αυτό το μοναδικής άξιας κτήριο είναι ιδιοκτησίας και στεγάζεται το εργατοϋπαλληλικό κέντρο Κυκλάδων, η ανώτερη συνδικαλιστική οργάνωση του νομού που ιδρύθηκε το 1918 με συμμετοχή των σωματείων Αρτεργατών Βυρσοδεψών Βαφέων, Ηλεκτροεργατών Καπνεργατών, Κρεοπωλών Λιμενεργατών Μηχανουργών Τυπογραφέων και Ναυπηγοεργατών. Σε μια από τις αίθουσες του βρίσκονται σπουδαία λάβαρα ιστορικών εργατικών σωματείων ενώ υπάρχει ακόμα σπουδαίο αρχειακό υλικό ύψιστης σημασίας από την ιστορία του εργατικού κινήματος στην Σύρο και αλλά σπουδαία και ιστορικά στοιχειά και ντοκουμέντα από την εργατική ιστορία της Σύρου. Ενώ παράλληλα βρίσκεται το μοναδικής άξιας και ιστορίας αρχείο όλων των σπουδαίων πρώτων εργατικών σωματείων που δημιουργήθηκαν και υπήρχαν στην Σύρο και τις Κυκλάδες.
Κάτι ακόμα που αξίζει να γνωρίζετε ότι το εργατικό κέντρο Κυκλάδων πριν να στεγαστεί στο αρχοντικό Βελισσαρόπουλου βρισκόταν σε ένα άλλο παλιό αρχοντικό που βρισκόταν στο στενό του ζαχαροπλαστείου του Απέργη απέναντι εκεί που τώρα βρίσκεται ένα παπουτσίδικο. Οι γενιά της εποχής εκείνης θα θυμάται πως σε εκείνο το κτήριο στεγαζόταν το φροντιστήριο Αγγλικών του «Μπίλλυ»
Το Αρχοντικό Γ.Δ. Βελισσαρόπουλου έχει κηρυχθεί ως έργο τέχνης με ζώνη προστασίας ως τα όρια της ιδιοκτησίας του. Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/989/16681/10.8.87, ΦΕΚ 475/Β/ 3.9.87.
Ευχαριστώ πολύ τον πρόεδρο του Εργατοϋπαλληλικού κέντρου Κυκλάδων Μάρκο Βουτσίνο και τις δυο εξαίρετες κυρίες εργαζόμενες σε αυτό για την ανεκτίμητη βοήθεια τους. Σεβόμενος δε την επιθυμία τους να μην αναφερθεί το όνομα τους .
Πολύ σπουδαίες και σημαντικές πληροφορίες για το κτίριο και για την ιστορια του μπορείτε να ακούσετε και να διαβάσετε στο παρακάτω link – Blog που ανήκει στην κυρία Eileen Botsford - Velissaropoulou μια από τις εγγονές του Βελισσαρόπουλου. http://liveartsyros.blogspot.gr/ και ΕΔΩ: https://www.facebook.com/ebmmc/media_set?set=a.116779230540.208247.581625540&type=3
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ: https://www.facebook.com/enas.panagiotis/media_set?set=a.1247205442080446.1073742191.100003730060062&type=3
ΕΔΩ:https://www.facebook.com/groups/263632537475861/?source=create_flow
Παναγιώτης Κουλουμπής 15 Απριλίου 2018 Ερμούπολη Σύρος Κυκλάδες Ελλάδα