Τα οχυρά δεν παραδίδονται Καταλαμβάνονται Το Σύγχρονο Μολών Λαβέ από Χείλη Συριανού. Άγνωστα Ντοκουμέντα και Ιστορίες από Την Αντίσταση Των Συριανών Ενάντια στους Ναζιστές Η τραυματική παράδοση της Σύρου σε μια βενζινάκατο ένα υδροπλάνο και μια χούφτα χαμηλόβαθμους Αυστριακούς Αξιωματικούς Το Ντοκουμέντο έγγραφο της παράδοσης Με τι τρόπους οι Συριανοί αντιστάθηκαν Στους Κατακτητές Του Ναζιστικού Άξονα Οι Συριανές κοπέλες έκαναν κάτι που δεν τόλμησε καμία άλλη Ευρωπαία κοπέλα να κάνει. Είναι καταγεγραμμένο ακόμα και από γερμανικές μαρτυρίες πως δεν επέτρεπαν ούτε στους Γερμανούς ούτε στους Ιταλούς να τις πειράζουν η να τις φλερτάρουν. ΧΑΣΤΟΥΚΙΖΑΝ ΟΠΟΙΟΝ ΤΟΛΜΟΥΣΕ ΝΑ ΤΙΣ ΠΛΗΣΙΑΣΕΙ Το θρίλερ στην Ανάσταση όταν κάποιο κατέβαζαν επί τρεις μέρες συνέχεια - την νύκτα - την Γερμανική Σημαία. Το φοβερό ντοκουμέντο της ναζιστικής σημαίας στην ταράτσα του Δημαρχείου. Που βασανίζονταν οι Συριανοί αντιστασιακοί Πατριώτες. Η ηρωική αλλα και ανθρώπινη αντίδραση του Φαροροφύλακα στον φαρο της Σύρου στο Γαιδιρονήσι βλέποντας την Ερμούπολη να βομβαρδίζεται ξεροντας οτι η οικογ'ενεια του μπορει να ειναι νεκροί απο τις ναζιστικές βόμβες.
Ο "Τζίμης" το αεροπλάνο που βομβάρδιζε την Σύρο και οι Συριανοί του ειχαν δώσει ονομα. Που ηταν τα αρχηγεία και τα σπίτια των κατοχικών Αξιωματικών. Οι χιλιάδες Συριανοί νεκροί από την πείνα και τις κακουχίες Αυτές και άλλες πολλές ιστορίες θα διαβάσετε σε αυτό το ιστορικό επικό άρθρο.
Η Σύρος δεν ηταν θεατής στον αγώνα του έθνους μας για την απελευθέρωση του από τον ναζιστικό άξονα. Αντίθετα έπαιξε σπουδαίο ρόλο στα τεκταινόμενα… Με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο όπως πάντα με ιδιαίτερο τρόπο συνέβαλε στην ιστορία της Ελλάδας και της Ευρώπης. Ας δούμε σχεδόν αλλου επιγραμματικά και αλλού αναλυτικά μερικές από αυτές τις ανδραγαθίες και τους ηρωισμούς των Συριανών Οι Συριανοί έχουν γράψει την δική τους μεγάλη ένδοξη και ηρωική ιστορία ενάντια στους Ιταλούς και τους Γερμανούς κατακτητές. Το πλήρωσαν όπως όλοι οι Έλληνες με αίμα, με πόνο , με κακουχίες, αντίποινα και … Θάνατο. Είναι μεγάλη η ιστορία των ανδραγαθημάτων του Συριανού λαού. Μάχες δεν έγιναν στην Σύρο. Υπήρχε όμως έντονη αντιστασιακή δράση αλλά και πολλοί ηρωισμοί όπου απλοί άνθρωποι έσωζαν ζωές απλών ανθρώπων αλλά και με κίνδυνο της ζωής τους στρατιωτών. Η Τρομακτική Μαύρη ημέρα που η Σύρος παραδόθηκε ηταν Μεγάλη Τέταρτη 30 Απριλίου του 1941. Και παραδόθηκε σε ένα μία βενζινάκατο και ένα Ναζιστικό ... Υδροπλάνο των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής.
Η Σύρος παραδόθηκε αρχικά μετά από ένα σύντομο αεροπορικό βομβαρδισμό σε τρεις Αυστριακούς στρατιώτες κι ένα κατώτερο αξιωματικό που έκαναν κουπί ως το λιμάνι και ύψωσαν τον αγκυλωτό σταυρό στην είσοδο του λιμανιού. Μερικοί φιλικά διακείμενοι ντόπιοι κατέβηκαν στην προκυμαία και έθεσαν στη διάθεσή τους τη χρήση ενός από τα λίγα αυτοκίνητα του νησιού.
Λίγο μετά ένα … Υδροπλάνο προσγειώνεται και ένας Υποπλοίαρχος των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής βγαίνει από αυτό...
Είναι η πραγματική ιστορία πως οι Ναζί ήρθαν στην Σύρο και Υπέγραψαν την Συνθήκη παράδοσης του Νησιού μας.
Έγινε απλά με ενα ….Υδροπλάνο.
Πολλοί θα έχετε δει μια απίστευτη φωτογραφία με ένα Υδροπλάνο προσγειωμένο και δεμένο στο λιμάνι της Ερμούπολης εκεί που σήμερα είναι οι καφετέριες και τα μπαράκια της παραλίας. Αυτό το Υδροπλάνο ηταν αυτό που έστειλαν οι Ναζί με την στρατιωτική αποστολή των κατακτητών για να υπογράψουν επίσημα την παράδοση του νησιού και να αρχίσουν τα απίστευτα βάσανα της κατοχής στην Σύρο. Η Σύρος ένιωσε ότι η ζωή της αλλάζει όταν Την Λαμπροτρίτη στις 22 Απριλίου του 1941 το απόγευμα άρχισαν οι πρώτες βόμβες να πέφτουν στο νησί. Οι Κάτοικοι ένιωσαν τρόμο και απελπισία. Η διαπίστωση των κάτοικων μόλις άρχισαν οι βομβαρδισμοί ηταν μια τρομακτική αίσθηση εγκατάλειψης, απελπισίας και φρίκης.. Φρίκης διότι παρ όλο που οι Γερμανοί προφανώς ήξεραν πως στο νησί δεν υπήρχε στρατός για να αντισταθεί – Η μικρή Φρουρά που παρέμενε στο στρατόπεδο της σχόλης Εφέδρων Αξιωματικών και οι λίγοι Φύλακες του Τηλεγραφείου καθώς και η μικρή ομάδα Άγγλων που υπήρχε στο νησί είχαν φύγει ενημερωμένοι για την επίθεση των Γερμανών στην Σύρο τις προηγούμενες ήμερες για την Κρήτη αφήνοντας στην πραγματικότητα το νησί αφύλαχτο και στην τύχη του- αυτό το ήξεραν λοιπόν οι Γερμανοί και οι βόμβες που έριχναν ηταν μικρές και «φτηνές» μικρής καταστροφικής ισχύος, περισσότερο για να δημιουργήσουν τρόμο και την γνωστή απόγνωση που προκαλούν οι εναέριες βομβιστικές επιθέσεις προκαλώντας στους κατοίκους μια αίσθηση απόγνωσης και απέριττης αδυναμίας και εγκατάλειψης πάρα για να κάνουν μια κανονική βομβιστική επίθεση . Παρ όλα αυτά οι ζημίες ηταν τεράστιες στην Ερμουπόλη και οι Συριανοί είχαν μεγάλο αριθμό νεκρών από τον άμαχο πληθυσμό περισσότερο από τον αιφνιδιασμό που ένιωσαν. Οι βόμβες έπληξαν όλη την πόλη της Ερμούπολης σε όλα τα σημεία της Κέντρο και συνοικίες αδιακρίτως . Σπίτα κατέρρευσαν, νοικοκυριά χάθηκαν, αίμα Συριανό έτρεξε άφθονο. Και θα έτρεχε ακόμα περισσότερο τις ήμερες που θα ακολουθουσών. Βόμβες έπεσαν και πολύ κοντά στο ιστορικό Ρολόι με συνέπεια να σταματήσει την λειτουργία του και από τότε πάρα τις μηχανολογικές προσπάθειες δεν κατάφεραν να το ξαναλειτουργήσουν ως ρολόι .
Η Ασπασία Ρουσου μας λέει! "Η μητέρα μου θυμάται τους βομβαρδισμούς και ειχαν βγάλει ενα όνομα στο αεροπλάνο το ελεγαν Τζιμη . Μόλις το εβλεπαν λοιπόν έλεγαν " Να ο Τζιμης κατεβαίνει από την Φανερωμένη"
Από εκείνη την εποχή ο σπάνιος μηχανισμός που είχε έρθει από την Γερμανία και ηταν ένας από τους καλυτέρους μηχανισμούς Ρολογιών της εποχής του σταμάτησε. Το λιμάνι και οι εγκαταστάσεις του ηταν που δήχθηκε το μεγάλο ποσοστό του όγκου των Γερμανικών βομβών με αποτέλεσμα ότι πλοία υπήρχαν στο λιμάνι να βυθιστούν κτυπημένα η καιόμενα μέσα στο λιμάνι της Ερμούπολης. Μεταξύ αυτών των πλοίων που βυθιστήκαν ηταν το πλοίο του Τηλεγραφείου «ΑΞΙΟΣ» ένα καταπληκτικό πλοίο για εκείνη την εποχή καθώς και το εμπορικό «ΚΩΣΤΑΣ» των Κρασόπουλου –Δενδρινού. Μέσα στο Λιμάνι ηταν και το ιδιωτικό πλοίο του Ρεθύμνη. Οι Αεροπορικοί βομβαρδισμοί συνεχιστήκαν για έξι ολόκληρες ήμερες βυθίζοντας το νησί στον τρόμο, στην φρίκη και πνίγοντας το στο αίμα αμάχων πολιτών. Η Συνεχεία είναι ακόμα πιο συγκλονιστική. Θυμάμαι την Γιαγιά μου να μου εξιστορεί… «Μια ημέρα ξυπνήσαμε και ακούσαμε τα αεροπλανα να ξαναέρχονται. Ετοιμαστήκαμε για μια ακόμα βομβιστική επιδρομή… Όμως αυτήν την φορά τα αεροπλανα πέταξαν πολύ χαμηλά.. Τόσο χαμηλά που μπορούσαμε να δούμε τους πιλότους και μας πετούσαν προκηρύξεις.. Χιλιάδες χαρτάκια που έλεγαν να παραδοθούμε αλλιώς θα επανερχόταν τα αεροπλανα και αυτήν την φορά οι βόμβες θα ηταν ισχυρότερες και πιο θανατηφόρες. Οι Αρχές του Νησιού συσκέπτονται και μετά από ώριμη σκέψη αποφασίζουν την παράδοση του Νησιού. ΜΙΑ ΛΕΥΚΗ ΣΗΜΑΙΑ ΑΝΑΡΤΕΙΤΑΙ ΣΤΟ ΙΣΤΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ που σήμαινε ότι η πόλη παραδίδετε. Ο Χρόνος που μεσολάβησε μεταξύ της λήξης των βομβαρδισμών από τα γερμανικά αεροπλανα και την επίσημη ανάρτηση της λεύκης σημαίας στο δημαρχείο καλύφθηκε με μια νεκρική. Νευρική αναμονή. Στα στόματα όλων των Συριανών υπήρχε μια τρομακτική ερώτηση που κάνεις δεν ήθελε να ξέρει την απάντηση. «Τι θα γίνει τώρα;» Η αναμονή άρχισε να μεγαλώνει.. Και οι Ελπίδες μαζί. Όσοι είχαν φύγει στα χωριά και στις εξοχές άρχισαν να επιστρέφουν στα σπίτια τους με την ελπίδα ότι ίσως απλά είδαν ότι παραδόθηκαν και τους άφησαν στην ησυχία τους.. «Λες να μας ξέχασαν;» Δυστυχώς δεν ηταν έτσι. Δεν τους είχαν ξεχάσει καθόλου. Αντίθετα οι Γερμανοί επεφύλασσαν στην Σύρο μια τύχη και μια συνέχεια τόσο εφιαλτική που ομοιά της το νησί δεν είχε ξαναζήσει και όχι μόνο αυτό.. Δεν μπόρεσε ποτέ ξανά να ορθοποδήσει όπως πριν. Ώρα 10 το πρωί. Η Λευκή σημαία ακόμα κυματίζει στο Δημαρχείο. Στο νησί επικρατεί απόλυτη ησυχία. Μια νεκρική ησυχία. Γεμάτη αγωνία και ένα επερχόμενο άγνωστο τρόμο που δεν γνωρίζει κανείς. Αυτή η ακατανόητη αίσθηση του κενού που νιώθεις όταν ξέρεις πως θα συμβούν άσχημα πράγματα που εσύ δεν μπορείς να έχεις κανένα έλεγχο πάνω στην εξέλιξη τους. Όλοι περίμεναν και σιωπούσαν Ο Ήχος από ένα αεροπλάνο ακούγεται από μακριά.. Πλησιάζει. Μερικοί κοιτούν από τα σφαλισμένα και ερμητικά κλεισμένα παράθυρα των σκοτεινών σπιτιών του (όταν γίνονται βομβαρδισμοί δεν πρέπει να υπάρχουν ανάμενα φώτα..) από τις γρίλιες.. Είναι ένα Στρατιωτικό αεροπλάνο. Παράξενο αεροπλάνο. Ασυνήθιστο Με μεγάλη έκπληξη και εντυπωσιασμό οι Συριανοί κάτοικοι παρατηρούν καλύτερα το παράξενο αεροπλάνο. Κάποιοι που ξέρουν αναφωνούν εντυπωσιασμένοι …. «ΈΝΑ ΥΔΡΟΠΛΑΝΟ» !!! Το υδροπλάνο με καθαρά τα χαρακτηριστικά της Ναζιστικής αεροπορίας στα φτερά του στην άτρακτο του και στο πίσω όρθιο φτερό κάνει μερικές βόλτες εντυπωσιασμού πάνω από την Ερμούπολη και τελικός προσθαλασσώνεται έξω από το λιμάνι και στην συνεχεία έργα εισέρχεται στο λιμάνι και πάει να δέσει σαν πλωτό σκάφος εκεί που το απαθανάτισε ο φακός. Η πόλη είναι έρημη. Δεν κυκλοφορεί κανείς. Απόλυτη ησυχία. Κάνεις δεν είναι εκεί κοντά όταν βγήκαν οι Στρατιωτικοί από το αεροπλάνο και πρωτοπόρησαν το πόδι τους ως κατακτητές στην Ερμουπόλη. Οι περισσότεροι κάτοικοι που είχαν την τόλμη να είναι έξω από τα σπίτια τους αυτές τις τρομακτικές στιγμές ηταν κρυμμένοι γύρω από το δημαρχείο. Κάποια στιγμή παρατηρούν ΕΝΑ ΜΟΝΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ να βηματίζει με βήμα σκληρό και γρήγορο σαν να βιάζονταν να τελειώσει μια δουλειά και ύφος βλοσυρό και να ανεβαίνει τα σκαλιά μπροστά από το άγαλμα του Μιαούλη. Φορά στολή αξιωματικού και τον συνοδεύουν μόνο δυο ένοπλοι στρατιώτες. Κάνεις εκείνη την εποχή δεν ηταν σίγουρος αν φορούσαν γερμανική στολή η κάποια άλλη στολή. Κανείς ως εκείνη την στιγμή δεν είχε ξαναδεί από κοντά Γερμανό στρατιωτικό. Οι τρεις τους ανηφορίζουν τα καλλιμάρμαρα σκαλιά του Δημαρχείου και χάθηκαν μέσα σε αυτό. Μετά από λίγα λεπτά και με συνοπτικές διαδικασίες μέσα στο Δημαρχιακό Μέγαρο υπογράφεται η παράδοση της Σύρου. Ο Εφιάλτης άρχιζε. Από εκείνη την στιγμή Η Ερμουπόλη δεν θα ηταν ποτέ η ιδία.
Αυτό που θα επακολουθήσει στα επόμενα χρόνια στην ζωή της Σύρου θα είναι μόνο,
Τρόμος, Βασανισμοί, Φόβος, Θάνατος, Πείνα, Λιμοί, Αρρώστιες, Νεκροί στους δρόμους, Αδικίες ,καταστροφές των εντυπωσιακών και μεγαλοπρεπών κτιρίων του νησιού, κλοπές και καταστροφές σημαντικών αρχείων της ιστορίας του νησιού, Θάνατος θάνατος θάνατος.
Επίσημα 3000 νεκροί. Αλλά είναι πολύ περισσότεροι που δυστυχώς δεν μπορούμε να υπολογίσουμε και να ξέρουμε ακριβώς.
Την Στρατιωτική Διοίκηση της Σύρου αναλαμβάνει ο Γερμανός Υποπλοίαρχος ΠΑΟΥΚ την οποία παρέλαβε από την Ιταλική φρουρά που προϋπήρχε από την Ιταλική κατοχή υπό τον Συνταγματάρχη ΛΟΥΙΤΖΙ ΤΖΙΝΟ ο οποίος είχε αντικαταστήσει τον Συνταγματάρχη ΝΤΟΥΚΑ.
Την Συμφωνία παράδοσης του Νησιού την υπόγραψε ο Γερμανός πλωτάρχης ΒΕΜΠΕΡ για να δώσει στην συνεχεία την Διοίκηση του Νησιού στον ΠΑΟΥΚ.
Μια από τις πιο συγκλονιστικές ιστορίες της κατοχής είναι αυτή του Φαροφύλακα του Φάρου στο Γαϊδουρονήσι Γεωργίου Αλεξάνδρου Βιτσαρά ο όποιος ευρισκόμενος μόνος του στο Φάρο όπου όπως ο ίδιος θα γράψει στο ημερολόγιο του Φάρου αντικρίζοντας τους βομβαρδισμούς στην Ερμούπολη αλλά και στο φανάρι με ότι δύναμη του έχει απομείνει ζώνεται την Ελληνική Σημαία για να μην πέσει στα χέρια των φασιστών παίρνει και όλα τα αρχεία τα παραδίδει στην σύζυγο του που ζούσε στην Ερμουπόλη σωζωντας έτσι πολύτιμα αρχεία και ιστορικές πληροφορίες.
Το συγκλονιστικό είναι ότι λίγους μήνες αργότερα πεθαίνει από χρυσή παρατηρώντας την Ερμουπόλη να βομβαρδίζεται εκεί που ζούσε η οικογένεια του. Την αρρώστια την «έβγαλε» από το ανχος τον πόνο και την ψυχική οδύνη παρατηρώντας τους βομβαρδισμούς γνωρίζοντας ότι εκεί που έπεφταν οι βόμβες ηταν το σπίτι και με την οικογένεια του και τα τέσσερα παιδιά και ίσως να είχαν πεθάνει.
«Και όμως υπήρξαν άνθρωποι που υποδέχθηκαν τους κατακτητές» Όπως χαρακτηριστικά μου είπε ο άμεσος απόγονος του εγγονός του και λάτρης της Σύρου Νίκος Σιδηρόπουλος
Ένα από τα μεγαλύτερα ανδραγαθήματα των Συριανών κατά των Ναζί ηταν ότι κατέβασαν την Γερμανική Σημαία από τον Ναό Της Αναστάσεως. Αυτό συνέβη στις 5 Μαΐου 1941. Λίγο μετά την παράδοση της Σύρου. Μια ομάδα Γερμανών ανέβηκε στην Ανάσταση και κατέβασαν την Ελληνική σημαία και ανέβασαν την κόκκινη με τον αγκυλωτά σταυρό. Την επομένη ημέρα οι κάτοικοι ξύπνησαν και είδαν το ναζιστικό σύμβολο κουρελιασμένο σαν από σουγιάδες η μαχαίρια. Η ξεσκισμένη σημαία ηταν ξεσκισμένη λερωμένη με σάλια ούρα, βρωμιές μύξες και ότι άλλη βρώμια μπορείς να φανταστείς. Οι Γερμανοί φυσικά δεν το άφησαν να περάσει έτσι. Έσπειραν τον τρόμο και έδωσαν πολύ ξύλο σε πολλούς κατοίκους της ανάσασης για να μάθουν ποιος το έκανε αλλά στα αλήθεια κανείς δεν ήξερε. Η Σημαία αντικαταστάθηκε με μια καινούργια αλλά το επόμενο ξημέρωμα Έλληνες και Γερμανοί αντίκρισαν το ίδιο θέαμα. Πάλι αντίποινα πάλι ξύλο πολύ από την γερμανική Κομαντατούρα. Τότε οι Γερμανοί αποφάσισαν να στήσουν την σημαία σε ένα μεγάλο κοντάρι στην κορυφή του νότιου κλίτους του ναού που βλέπει προς την ερμουπολη. Εκεί ανύψωσαν το αγκυλωτό σταυρό πάλι. και ΠΑΛΙ…. Το επόμενο πρωί το κοντάρι βρέθηκε σπασμένο και η σημαία πεταμένη και ξεσκισμένη και πάλι. Οι Γερμανοί άφριζαν από το κακό τους. Πάλι τα ίδια με ξύλο απειλές και αντίποινα από τους κατακτητές Οι κάτοικοι της Ανάστασης έλεγαν στους γερμανούς ότι τσάμπα τους δέρνουν και αυτό συμβαίνει γιατί εκεί πάνω έχει πολύ αέρα τα βραδεία κτλ.. Κανείς δεν τους πίστεψε. Σε αυτό το σημείο φαίνεται πως ο θεός βοήθησε και τους κατοίκους της Ανάστασης και την Σύρο γιατί το θέμα είχε αρχίσει να παίρνει πολύ επικίνδυνη τροπή. Οι Γερμανοί μετά από λίγο άφησαν την διοίκηση της Σύρου στους Ιταλούς και εκείνοι δεν ενδιαφέρονταν πλέον. Οι Ιταλοί δεν ενδιαφέρθηκαν να βάλουν την Ιταλική σημαία στην Ανάσταση. Αυτό που έκαναν ηταν να ανεβάζουν μια ναζιστική σημαία το πρωί και να την κατεβάζουν το βράδυ στον στην ταράτσα του δημαρχείου πάνω ακριβώς από την αίθουσα του δημοτικού συμβούλιου. Αυτό γινόταν μάλιστα με ειδικό άγημα που απέδιδε ..τιμές … Η φωτογραφία που έχουμε είναι μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο. Όπως σας είπα στην αρχή μάχες δεν έγιναν στην Σύρο. Η μοναδική καταγεγραμμένη αντίσταση με κάποια υποτυπώδη μάχη με πυροβολισμούς που έχουμε είναι όταν μια αντιστασιακή ομάδα στο Αχλάδι της Βάρης ΑΝΟΙΞΕ ΠΥΡ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΙΑΣ Ιταλικής ΠΕΡΙΠΟΛΟΥ στις 18 Οκτωβρίου 1941. Δεν υπήρξε ούτε γρατζουνιά σε κανένα ιταλο ούτε ποτέ βρεθήκαν ποιοι το έκαναν. Οι πυροβολισμοί έπεσαν από πάνω προς τα κάτω στην πρώτη στροφή φεύγοντας από το Αχλάδι από πάνω προς τα κάτω. Πιθανολογείται πως αυτοί που πυροβόλησαν ξέφυγαν μέσα από μυστικές στοές του ορυχείου που βρισκόταν στην περιοχή πάνω στο βουνό. Κανείς πότε δεν έμαθε ποιοι ηταν.
Οι Συριανοί ηταν γνωστοί ότι παρ ολη την πίεση των κατακτητών να χαιρετούν την σημαία αρνούταν να το κάνουν. Για αυτόν τον λόγο στην Σύρο έγιναν πολλά αντίποινα αλλά οι Συριανοί συνέχιζαν να αρνιούνται.
Μόλις οι κατακτητές ήρθαν στην Σύρο με διαταγή ζήτησαν όλοι οι κάτοικοι να παραδώσουν τα ραδιόφωνα τους. Ελάχιστοι συριανοί τα παρέδωσαν. Αποτέλεσμα ήταν κάθε νύκτα ολη η Σύρος άκουγε και μάθαινε ειδήσεις από τα ελεύθερα ραδιόφωνα του Καΐρου και του Λονδίνου και αυτές τις ειδήσεις τις μετέφερε σε άλλους..
Ένα από τα σχεδόν άγνωστα μνημεία της αντίστασης των Συριανών είναι τα υπόγεια των γραφείων του Μητροπολιτικού Μεγάρου . Στο πανέμορφο ιδιαιτέρου αρχιτεκτονικού κάλλους Μέγαρο το όποιο ανήκε στην οικογένεια Ταμβάκου και κατασκευάστηκε το 1852, υπό την επιστασία του αρχιτέκτονα Ερλάχερ, ανήκε στην οικογένεια του του Χιώτη εμπόρου Νικολάου Ταμβάκου.
Σήμερα στεγάζονται οι διοικητικές υπηρεσίες της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου και βρίσκεται στην οδό Σταματίου Βαφιαδάκη 2 και Αγ. Νικολάου, δίπλα στον Ι. Ν. Αγ. Νικολάου, στην Ερμούπολη.
Το 1878 αγοράσθηκε το κτίριο από τον Δημήτριο Σ. Βαφιαδάκη (Χίος 1804 – Ερμούπολη 1898), Δήμαρχο Ερμουπόλεως (1870 – 1887 και 1895 – 1898) και χρησιμοποιήθηκε ως οικία του. Είναι από τα πρόσωπα που σφράγισαν με τη δράση τους την Ερμούπολη του 19ου αιώνα, εκτελώντας πλήθος δημοτικών έργων, ανάμεσά τους και το εμβληματικό δημαρχείο του Τσίλλερ.
Το κτήριο αυτό χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές Γερμανούς και ιταλούς ως σπίτι αξιωματικών αλλά και ως βασανιστήριο.
Στο υπόγειο υπάρχουν αποδείξεις ότι ηταν «δεσμωτήριο¨ επί Ιταλοκρατείας.
Πάνω στην πόρτα η οποία οδηγούσε στην υπόγεια κόλαση των βασανιστηρίων είναι καταγεγραμμένος μεγάλος αριθμός ονομάτων, ημερομηνιών και προσωπικών στοιχείων φυλακισμένων πατριωτών. Η πόρτα συντηρήθηκε και εκτίθεται εντός προθήκης, στον προθάλαμο του ισογείου.
Ένα ακόμα κτήριο στην Ερμουπόλη που είναι συνδεδεμένο με την Ιταλική Κατοχή είναι το μαρμάρινο μέγαρο του Λαδόπουλου κτήριο που σήμερα στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο της Σύρου και βρίσκεται δίπλα από το Δημαρχείο στην πλατεία Μιαούλη
Το κτήριο αυτό όπως μας μαρτυρεί και η επιγραφή επάνω από την κεντρική του πόρτα ηταν το κτήριο της Ιταλικής Αστυνομίας κατοχής.
Μετέπειτα δεν άλλαξε χέρια.. Απλά άλλαξε εθνικότητα και έγινε το κτήριο της Ελληνικής χωροφυλακής.
Ακόμα θυμάμαι παιδάκι τότε επί καιρό Νεωρίου με το κλείσιμο και τις καταλήψεις που καθόταν εκεί απ έξω τα ΜΑΤ και ξεκουραζόταν στα…. Μάρμαρα.
Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζετε παλιοί και νεώτεροι είναι ότι ΟΛΑ σχεδόν τα νεοκλασικά κτήρια της Ερμούπολης χρησιμοποιήθηκαν ως οικίες η ως αρχηγεία στους διάφορους Γερμανούς η Ιταλούς αξιωματικούς που υπηρέτησαν επί κατοχής στην Σύρο.
Είναι γνωστό ότι Συριανοί είχαν εγκαταστήσει ένα πολύ σπουδαίο και σημαντικό συμμαχικό κέντρο πληροφοριών στα Γιουρα. Φυσικά ηταν εφτασφράγιστο μυστικό Από τα Γιουρα νύκτες χωρίς φεγγάρι πέρασαν πολλοί αντιστασιακοί με προορισμό την μέση ανατολή.
Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουμε ο Άγγλος Μακένζυ ηταν αυτος που έλεγχε τον ασύρματο και εκπαίδευε τους συριανούς χειριστές. Αλλά υπήρχαν και άγγλοι χειριστές.
Οι Πευρετ έμεναν στις σπηλιές κρυμμένοι και τροφοδοτούταν από καΐκια νύκτες χωρίς φεγγάρι.
Ξέρουμε ότι κάποιος Μάρκος Δίσκος κατέγραφε όπου οι κατακτητές είχαν κάποια εγκατάσταση από πολυβόλα ως αποθήκες και γραφεία. Και τα έστελνε στους σύμμαχους.
Ένα άλλο είναι ότι στα Λαζαρέτα υπήρχε ακόμα το τηλεγραφείο σε λειτουργιά. Το χρησιμοποιούσαν Γερμανοί. Οι κάτοικοι των Λαζαρέτων είναι γνωστό ότι πήγαιναν και έκαναν δολιοφθορές στα καλώδια και τις τηλεγραφικές εγκαταστάσεις.
Ένας άλλος συριανός, ο Αλκιβιάδης Βατιμπέλας ηταν διερμηνέας των γερμανών. Ναι αλλά οι περισσότερες πληροφορίες και μεταφράσεις που τους έδινε ηταν…. Επίτηδες παραπληροφορημένες η λανθασμένες.
Ένας από τους πιο γνωστούς ήρωες της Σύρου ηταν ο δημοσιογράφος Πιος Στέφανος.
Ο νεαρός Πιος Στέφανος τέσσερα χρόνια πριν την εισβολή των Ιταλών στην Ελλάδα διέδιδε ότι ο Μουσολίνι θα χρησιμοποιούσε την Σύρο ως στήριγμα και θα την έκανε κέντρο τους στην Μεσόγειο.
Για αυτόν τον λόγο βρέθηκε υπόδικος στα δικαστήρια με ενάγοντα τον Ιωάννη Μεταξά
Με πυρήνα άρθρα ξεμπρόστιαζε κανονικά τους κατακτητές και τα έβαζε ανοικτή με τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι. Οργάνωσε την Συριανή Πατριωτική Εταιρία . Η οργάνωση αριθμούσε περίπου 60 μέλη και συνεδρίαζαν μυστικά πίσω από το ρολόι. Έγραφαν στους τοίχους αντιστασιακά συνθήματα και τύπωναν φεϊγβολάν. Δυστυχώς όμως η οργάνωση προδόθηκε ΠΑΛΙ ΑΠΟ ΣΥΡΙΑΝΟΥΣ δωσίλογους. Ο πιος εγκατέλειψε την Σύρο και πήγε στην Αθήνα και άρχισε να εκδίδει μια εφημερίδα. Το Κυκλαδικών Βήμα και τα μοίραζε ο ίδιος χέρι με χέρι στα καφενεία που σύχναζαν Κυκλαδίτες και συριανοί η τα κολλούσε στις πλατείες των Αγίων Θεοδώρων και στο Μοναστηράκι.
Ενας ακόμα Συριανός ο Μαρέν Ρηγούστος με την αλληλογραφία μεταξύ αυτού και του Γάλλου πρέσβη στην Αθήνα βοήθησε ότι βοήθησε πολύ τους συριανούς. ΠΩΣ όμως ηταν η ζωή των Συριανών στην γαλλογερμανική κατοχή? ΠΩΣ ΗΤΑΝ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΥΡΙΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ? ΠΩΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΘΗΚΑΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΣ ΣΥΡΙΑΝΟΙ ΑΥΤΑ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ? ΓΙΑΤΙ Η ΣΥΡΟΣ ΣΥΓΚΑΤΛΕΓΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΠΙΟ ΤΡΑΓΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ? ΓΙΑΤΙ Ο ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ ΗΘΕΛΕ ΤΗΝ ΣΥΡΟ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ? Η Σύρος ήταν στα όνειρα του Μουσολίνι. Η Σύρος με την ανθηρή οικονομική και πολιτισμική παράδοσή της ήταν ένα κομβικής σημασίας νησί για τα επεκτατικά σχέδια του Μουσολίνι. Για χρόνια επικρατούσε ανάμεσα σε διάφορους μελετητές η άποψη ότι η Ιταλία μπήκε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χωρίς στρατηγικούς στόχους. Αλλά το όνειρο του Μουσολίνι για τη δημιουργία μιας «νέας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας» και τη μετατροπή της Μεσογείου σε ιταλική λίμνη τους διαψεύδει. Στην πραγματικότητα ο ιταλός δικτάτορας εφάρμοζε ένα παλιό σχέδιο, που χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η Ιταλία επεδίωκε να δημιουργήσει αποικίες στη Βόρεια Αφρική. Το σχέδιο του Μουσολίνι για τον έλεγχο της Μεσογείου ήταν ακόμη πιο επεκτατικό. Η Ιταλία θα ήλεγχε το Αιγαίο μέσω των Δωδεκανήσων αλλά και των Επτανήσων και των Κυκλάδων, αποκόπτοντας κοινωνικά και πολιτισμικά τη νησιωτική από την ηπειρωτική Ελλάδα. Στις Κυκλάδες το κέντρο θα ήταν ένα κομβικής σημασίας νησί, η Σύρος, με την ανθηρή οικονομική και πολιτισμική παράδοσή της. Τα πρώτα ιταλικά στρατεύματα Κατοχής που αποβιβάστηκαν στη Σύρο στις 5 Μαΐου 1941, προκαλώντας την απόγνωση των κατοίκων, και υποκατέστησαν τους Γερμανούς. Παρέλασαν μπροστά στο δημαρχείο και ύψωσαν την ιταλική σημαία δίπλα στον αγκυλωτό σταυρό. Πρώτα προσπάθησαν να πάρουν τα αγαθά πλημμυρίζοντας την αγορά με λιρέτες. Ύστερα, μετά από ένα μήνα, αυτές αποσύρθηκαν και αντικαταστάθηκαν από ένα νέο νόμισμα, τις κατοχικές δραχμές. Oι στρατιώτες άρχισαν να επιτάσσουν κατευθείαν αγαθά, μαζί με όλη τη σοδειά του νησιού σε πατάτες, ελαιόλαδο, λίπος και βούτυρο.
Καθ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής και ειδικότερα τα πρώτα δύο χρόνια, η Σύρος η οποία είχε πολύ μικρή ενδοχώρα, με περιορισμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και χωρίς ανεφοδιασμό από την Αθήνα, γνώρισε μία από τις πιο σκληρές πείνες της κατοχικής περιόδου σε όλη την Ελλάδα. Από τη μία, τα φαινόμενα μαυραγοριτών εμπόρων και μεγαλοτσιφλικάδων που αγόραζαν ακίνητες και κινητές περιουσίες σχεδόν για το τίποτε, και από την άλλη οι διαρπαγές των λιγοστών διαθέσιμων τροφίμων από τους κατακτητές, έκαναν τον Συριανό λαό να λιμοκτονήσει. Συγκλονιστικές περιγραφές από επιζώντες μάρτυρες μιλούν για τα κάρα που περνούσαν από τις λαϊκές συνοικίες για να μαζέψουν τα πτώματα και να τα μεταφέρουν στους ομαδικούς τάφους γύρω από το Νεκροταφείο του Αγ. Γεωργίου. Οι κάτοικοι τηλεγραφούσαν στην Αθήνα με κύριο μήνυμα: "αποστείλατε σίτον ή φέρετρα". Έτσι, φτάσαμε στον "μαύρο" χειμώνα του 1942 όπου ανεπίσημα στοιχεία αριθμούν σε 8000 τους νεκρούς από την ασιτία. Τον Αύγουστο είχε γίνει κιόλας φανερό πως δεν υπέφεραν όλοι το ίδιο πάνω στο νησί. Πλούσιοι καραβοκύρηδες, συχνά βρετανόφιλοι, είχαν συσσωρεύσει μεγάλα αποθέματα αγαθών τους προηγούμενους μήνες, με τη συνενοχή των ελληνικών αρχών και Ιταλών αξιωματικών. Στους λόφους έξω από την Ερμούπολη, εύποροι αγρότες εξαγόραζαν τη γη των μικροπαραγωγών. Στα τέλη Αυγούστου υπήρχαν άνθρωποι που επί είκοσι πέντε μέρες δεν είχαν ναν φανέ τίποτε άλλο από μερικά κρεμμύδια από τη γειτονική Άνδρο. Πολλοί καταστηματάρχες, παρόλο που η αστυνομία διέταζε να μένουν ανοιχτά τα μαγαζιά, έκλειναν τις πόρτες τους, αφού δεν είχαν τίποτα στα ράφια. Μολονότι υπήρχε μια ονομαστική μερίδα ψωμιού, στην πραγματικότητα δεν είχε μοιραστεί καθόλου ψωμί για ένα μήνα, ώσπου έδεσε από τα Δωδεκάνησα ένα βαπόρι, γύρω στα τέλη Σεπτεμβρίου. Για μήνες δεν υπήρχε καθόλου βούτυρο ούτε κρέας, και τα τσιγάρα βρίσκονταν μόνο στη μαύρη αγορά, όπου έκανε κουμάντο η ίδια η αστυνομία. O σώζων εαυτόν σωθήτω Εκτός από τις αρχές της πόλης, και οι τοπικοί κρατικοί υπάλληλοι είχαν χάσει οποιοδήποτε αίσθημα καθήκοντος και ακολουθούσαν πολιτική «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». O νομάρχης που υπηρετούσε όταν άρχισε η Κατοχή γρήγορα αντικαταστάθηκε― αλλά μετά από τρεις μονάχα μέρες και ο νεοδιορισμένος έφυγε επίσης, ανησυχώντας για την έλλειψη τροφίμων, και η Αθήνα δεν έστειλε αντικαταστάτη. Με κατώτερους μόνο αξιωματούχους, το ελληνικό κράτος είχε λίγο-πολύ εγκαταλείψει το νησί. Oι Ιταλοί γνώριζαν την απάθεια και τη διαφθορά των ελληνικών αρχών κι έκαναν προσπάθειες να φέρουν τρόφιμα στο νησί, τα οποία όμως δεν αρκούσαν. O φόρος του νησιού σε θανάτους ανέβηκε απότομα από τους 435 το 1939 στους 2.290 το 1942. Το 1939 οι γεννήσεις ξεπερνούσαν τους θανάτους κατά 52― το 1942 η αντίστροφη διαφορά ήταν ένα απίστευτο 964. Χρειάστηκε να σκάψουν ένα μεγάλο χαντάκι ακριβώς έξω από την πόλη για να βολέψουν τα πτώματα. Το Μάρτιο του 1942 το είχαν φαρδύνει κι άλλο, κι είχαν προσθέσει κι άλλες τάφρους. Μια μαρτυρία μας λέει ότι κάποιος παρακολουθούσε μερικούς άντρες να θάβουν ένα κορίτσι. Αυτός που κουβαλούσε το φέρετρο, και που δεν ήταν άλλος από τον πατέρα του κοριτσιού, θύμα της κοινής μας μοίρας, βοηθάει το σκαφτιά να θάψει το πεθαμένο από την πείνα βλαστάρι του, ύστερα βγάζει από την τσέπη του ένα χαρτονόμισμα και το δίνει στον παπά που το δέχεται κι άλλο ένα στον σκαφτιά, που δεν το παίρνει και του λέει: «Δεν θέλω τίποτα, Γιάννη μου, είσαι φτωχός σαν κι εμένα». O παπάς και ο πατέρας φεύγουν και ο σκαφτιάς γυρνά σ' εμένα και λέει: «Ξέρεις, κύριε, αυτό είναι το τέταρτο παιδί που ο άμοιρος έχει θάψει ετσιδά από τότε που αρχίνισε η κατοχή».
Η Ελπίδα Ρουσου θυμαται: "Η μαμά μου ήταν δύο χρόνων τότε το '42 στην Ντελαγρατσια και δεν θυμάται πολλά άλλα την πείνα την ένοιωσε , απο την άλλη πλευρά ο πατέρας μου στο Μέγα Γιαλό το σπιτάκι τους το είχαν καταλάβει οι Ιταλοί και στο μεθύσι τους απάνω τους έκλεβαν τα φαγητά από το τραπέζι , πως να τα βγάλουν πέρα με 7 παιδιά και 2γονείς τόσα στόματα βλέπεις ...."
Και η Ασπασία Ρουσου συμπληρώνει: "Την πείνα την ξεγέλαγαν με το Αραντό ένα σκεύασμα με νερό ( γάλα αν υπήρχε) και κριθάρι, ο παππούς της είχε φάρμα και ειχαν τα εντελώς βασικα. Από την πλευρά του πατέρα μου όμως ειχαν πολλά προβλήματα αφού έφαγαν μέχρι και την γάτα τους ο πατέρας του πέθανε από την πείνα. "
Η πείνα ξήλωνε σιγά σιγά το κοινωνικό υφάδι, αλλά ταυτόχρονα έκανε τους νησιώτες να καταλάβουν το κοινό τους πρόβλημα. Η φιλαυτία των κερδοσκόπων και ορισμένων τοπικών αρχόντων έκαναν τους ανθρώπους να σκεφτούν ότι έπρεπε να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. Ακόμα και οι Ιταλοί στο νησί μπορούσαν να περιληφθούν σ' αυτό το σύνολο, ιδίως οι φαντάροι, που σε γενικές γραμμές φέρονταν καλά στους πολίτες κι έδειχναν κουρασμένοι από τον πόλεμο. Παρακολουθούσαν ανελλιπώς τη λειτουργία και μιλούσαν για τις οικογένειές τους σε οποιονδήποτε είχε τη διάθεση να ακούσει. «Αντί να μας λένε τα πολεμικά τους κατορθώματα, τις ναυτικές τους νίκες πάνω στους Εγγλέζους, όπως κάνει η δισεβδομαδιαία εφημερίδα τους, βρίσκουν ευχαρίστηση και παρηγοριά δείχνοντας φωτογραφίες από τις γυναίκες τους, τα μωρά τους, τις αρραβωνιαστικές τους, ακόμα κι απ' όλη τους την οικογένεια», λέει μια μαρτυρία «O φαντάρος που μου 'φερε μια πρόσκληση στα γενέθλια της Πορείας προς τη Ρώμη, ένα παλικάρι 22 χρονών, είπε: "Αλίμονο, αυτή η πορεία είναι που μας έφερε σ' αυτό τον πόλεμο σήμερα!"». Στο τέλος, μάλιστα, του πολέμου είχαμε και τον βομβαρδισμό του Νεωρίου, της Λέσχης, του Τηλεγραφείου του Τελωνείου και άλλων κτηρίων, με την Κατοχή να τελειώνει στις 11 Οκτωβρίου του 1944, με την αποχώρηση και των τελευταίων Γερμανών από το νησί. Η Σύρος γέννησε και ένα από τους σημαντικότερους Ήρωες του Β Παγκοσμίου Πόλεμου σε διεθνές επίπεδο. Αυτός ηταν ο διοικητής του οχυρού Ρούπελ Ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος. Η αντίσταση του οχυρού Ρούπελ στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα έμεινε στην ιστορία σαν παραμύθι, καθώς οι ηρωικές πράξεις αλλά και τα λόγια των αντρών που υπερασπίστηκαν με αυτοθυσία τα Ελληνικά σύνορα καταγράφηκαν και μεταφέρθηκαν από στόμα σε στόμα.
Το σημαντικότερο που επέτυχαν οι ήρωες του Ρουπελ με διοικητή τον Συριανό Ταγματάρχη Γεώργιος Δουράτσος ηταν να καθυστερήσουν αισθητά τους Γερμανούς προς την πορεία τους στην Ρωσία. H γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 05.15 της 6ης Απριλίου. Ελάχιστα λεπτά αργότερα άρχισαν οι επιθέσεις από αεροσκάφη στούκας, στόχος τους εκτός από το οχυρό ήταν και το Κέντρο Αντίστασης Καπίνας. Εκμεταλλευόμενοι τις πτυχώσεις του εδάφους, οι Γερμανοί έφθασαν σε απόσταση 200 μ. από τα έργα του οχυρού Ρούπελ. Οι υπερασπιστές του οχυρού κατάφεραν να αποκρούσουν και τις τρεις επιθέσεις του τάγματος. Οι μάχες ήταν σφοδρές. Στις 9 Απριλίου το οχυρό Ρούπελ υπέστη βομβαρδισμούς πυροβολικού και αεροπορίας. Μέχρι το μεσημέρι οι βομβαρδισμοί ήταν μικρής έντασης αλλά από τις 14:00 μετατράπηκαν σε σφοδρούς. Στις 17:00 οι Γερμανοί γνωστοποιούν στους Έλληνες την συνθηκολόγηση του ΤΣΑΜ ζητώντας την παράδοση του οχυρού. Την παράδοση αυτή την ζήτησαν μέσω ενός απεσταλμένου στον Συριανό διηθητή του οχυρού Ταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο. Ο Ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος, απάντησε ότι τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται – ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ ΔΗΛΑΔΗ σαν να τους έλεγε ελάτε να μας καταλάβετε δεν παραδινόμαστε. - και ότι θα συνεχίσει τον αγώνα στερούμενος άλλων διαταγών. Ο κήρυκας διαβεβαίωσε στην στρατιωτική του τιμή ότι δεν επρόκειτο για απάτη και όρισε συνάντηση για την 6:00 της επόμενης 10/4. Το οχυρό επικοινώνησε με τη Μεραρχία όπου κοινοποίησε την συνθηκολόγηση. Η αντίδραση των ανδρών του οχυρού ήταν ότι ο αγώνας έπρεπε να συνεχιστή. Την επομένη 10 Απριλίου 1941 έλαβε χώρα η παράδοση του οχυρού. Τα γερμανικά τμήματα σεβάστηκαν με κάθε τιμή τους ηρωικούς Έλληνες που αποχωρούσαν από το οχυρό. Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερμανικό τμήμα και απέδωσαν τιμές. Ο εντεταλμένος για την παραλαβή του οχυρού Γερμανός αξιωματικός συγχάρηκε τον διοικητή του, Ταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο, διαβεβαιώνοντας τα συγχαρητήρια και το θαυμασμό των ανωτέρων του. Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό. Όπως λοιπόν διαπιστώσατε η ιστορία της Σύρου και κατά την κατοχή δεν ηταν ούτε ανύπαρκτη ούτε ανυπολόγιστη. Έγινα πολλά Πάρα πολλά. Τα περισσότερα από αυτά ηταν θαμμένα ως μυστικά/ Σιγά σιγά βγαίνουν στην επιφάνεια και καταγράφονται. ΠΗΓΕΣ: Προσωπικές έρευνες, Ιστορικά Αρχεία, Συριανά Γράμματα Το Βιβλίο του εξαίρετου Ιστορικού και ερευνητή φίλου και Συριανού της «Διασποράς» κ. Στέλιου Παπουτσά, «Η Σύρος Κατά Το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και λίγο πριν και λίγο μετά». Φωτογραφικό αρχείο κκ. Κώστα Ραίση. Έκδοση «Αιγαιο 1943» του Μάνου Μαστρόκαλου. Τα απομνημονεύματα ενός καντηλανάφτη. Σύρος 1946. Lecoeur, Ala Το νησί του Μουσολίνι / Φασισμός και ιταλική κατοχή στη Σύρο. Μετάφραση Ελένη Αστερίου. Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2013, Αποσπασματα από το βιβλίο του M. Mazower «Στην Ελλάδα του Xίτλερ», εκδ. AΛEΞANΔPEIA 1994, syros agenda
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ: https://www.facebook.com/groups/263632537475861/?source=create_flow
ΚΑΙ ΕΔΩ : https://www.facebook.com/enas.panagiotis Παναγιώτης Κουλουμπής 28 Οκτωβρίου 2018 Ερμούπολη, Σύρος Κυκλάδες Ελλάδα
