Δόμνα Βιζβίζη Η Τραγική και Ξεχασμένη Ηρωίδα του 21 εφάμιλλη της Μπουμπουλίνας που έζησε στην Σύρο. Μια ακόμα αγνοημένη, ξεχασμένη στην σκόνη της ανιστορικότητας και της αδιαφορίας και άγνωστη πτυχή της Ιστορίας της πατρίδας μας που διαδραματίστηκε τραγικά στις τελευταίες ημέρες της ζωής της στην Ερμουπόλη… Την Σύρο μας. Ζωντανός θρύλος ακόμα και όσο ζούσε και αγωνιζόταν από τις πρώτες ημέρες της εμπλοκής της στην επανάσταση στην εποχή της την συνέκριναν με την Μπουμπουλίνα και την Μαντώ Μαυρογέννους πολλές φορές δε, την βρίσκουμε να την ονομάζουν «Θρακιωτισα η Βορειοελλαδίτισσα Μπουμπουλίνα η Μαυρογέννους». Ενώ οι ιστορικοί Φιλήμων και Σπηλιάδης της δίνουν το όνομα «καταδρομέας του Αιγαίου».
Δόμνα Βιζβίζη. Η ηρωική Θρακιώτισσα καπετάνισσα της Επανάστασης που έδρασε και αγωνίστηκε ακριβώς όπως η Κυκλαδιτισα , Μυκονιατισα Μαντώ Μαυρογέννους δίνοντας ολη την περιουσία της στον αγώνα της απλευθερωσης της πατριδας μας και τελείωσε ακριβώς όπως την Μαντώ Μαυρογέννους την ζωή της και μετά το τέλος της ελληνικής επανάστασης η Δόμνα Βισβίζη εγκαταστάθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου, ζώντας τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής της σε μεγάλη ένδεια. Στην Σύρο άρρωστη, ξεχασμένη, αγνοημένη, απογοητευμένη και παραγκωνισμένη μέσα σε μια άδικη δυστυχία προερχόμενη από την συμπεριφορά της ιδίας της πατριδας και όλων αυτών που τόσο βοήθησε και έδωσε τα πάντα.
Ο δε ιστορικός του αγώνα Ιωάννης Φιλήμων, γράφοντας για τη Μπουμπουλίνα βρίσκει την ευκαιρία να την συγκρίνει με τη Δόμνα λέγοντας: «...Τοιαύτη ανεδείχθη και η Δόμνη, σύζυγος του Βασιλείου Χατζή Βιζβίζη, πλοιάρχου. Θανατωθέντος αυτού κατά την πολιορκίαν της Ευβοίας, ανέλαβεν η ιδία την διοίκησιν του πλοίου ως άλλος ανήρ, επί πολύν χρόνον, ίνα μη στερηθή η πολιορκία της από θαλάσσης βοηθείας .
Το μεγαλοπρεπές και επιβλητικό πλοίο της οικογένειας Βισβίζη η ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ που προκαλούσε τον τρόμο και φόβο του Τουρκικού στόλου
Η υπέροχη αυτή γυναίκα που έδωσε τον άνδρα της, το καράβι της, άδειασε γενναιόδωρα τη γεμάτη χρυσό κασέλα της, αφιέρωσε την ικμάδα της νιότης της αναζητώντας πατρίδα και λευτεριά, παράτησε έρημα σπίτια και ακίνητα στα χέρια του Τούρκου, έμεινε ολομόναχη να συντηρήσει και να αναθρέψει σε ξένο τόπο τα παιδιά της. Την παρακολουθούμε μέσα από έγγραφα που σώθηκαν στα ελληνικά αρχεία – να τριγυρνά από τόπο σε τόπο, την Ερμιόνη, το Ναύπλιο, την Ερμούπολη της Σύρου στερημένη, περιφρονημένη, άστεγη με τα πέντε παιδιά της, να προστρέχει “εις το έλεος της σεβαστής επιτροπής της Ελλάδας” και να ζητά βοήθεια»…
Το 1824 την βρίσκει χωρίς το καράβι της, πάμπτωχη, με τα πέντε ορφανά της «…υστερούμενα και αυτού του επιούσιου…. Μη έχουσα ούτε οίκον, ούτε μίαν πατρίδα, ούτε τα λοιπά αναγκαία» στην αρχή για λίγο στην Ύδρα και τη Σύρα και στη συνέχεια στο Ναύπλιο. Εκεί αναγκάζεται για να επιβιώσει να ζητήσει βοήθεια από τη Διοίκηση με την ελπίδα ότι «δεν θέλει αφήσει εγκαταλελειμμένα και απροστάτευτα τα υπέρ της πατρίδος αποθανόντος πατρός τέκνα, και εξοδεύσασα και όλη του την περιουσία, αλλά θέλει χορηγήσει εις αυτά τα προς το ζην αναγκαία από την πικράν ορφανίαν των και σκληράν δυστυχίαν, δια να παρακινώνται και οι λοιποί ομογενείς εις τον Ιερόν τούτον αγώναν αλύπως, βλέποντες την Διοίκησιν προστάτην των ορφανών και χηρών». Αλλά η Διοίκηση κωφεύει και αδιαφορεί!
Με τον καιρό η κατάσταση χειροτερεύει. Μέσα στο καταχείμωνο του 1826 η Δόμνα βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση. Στο λιμό που είχε προηγηθεί έχασε το ένα από τα πέντε παιδιά της και απελπισμένη γράφει«…. Κλαίω, ευσπλαχνίαν δεν ευρίσκω ουδεμίαν. Άχρι και των ουρανών κραυγάζω. Ώτα ανεωγμένα δεν βλέπω! Πως άλλως να εκφράσω τον πόνο μου; Ή με οποίον άλλον τρόπο να κινήσω ανθρώπων σπλάγχνα εις συμπάθειαν»; Αλλά όλα αυτά φωνή βοώντος εν τη ερήμω! Και τα χρόνια περνούσαν αλλά η κατάσταση της Δόμνας δεν διορθωνόταν. Ήταν Αύγουστος του 1829 και η καπετάνισσα άρρωστη βαριά, πήρε την απόφαση να γράψει από το Άργος όπου βρισκόταν στον Κυβερνήτη Καποδίστρια.
Η Δόμνα Βισβίζη (Αίνος 1784- Πειραιάς 1850) ήταν σπουδαία αγωνίστρια και θαλασσομάχος του 1821. ΄Ήταν σύζυγος του καπετάνιου και καραβοκύρη Αντώνιου Χατζή Βισβίζη. Ακολούθησε τον σύζυγό της στις πολεμικές επιχειρήσεις και, μετά τον θάνατό του, τον διαδέχθηκε ως καπετάνισσα στη διοίκηση του πλοίου τους «Καλομοίρα» συνεχίζοντας επιχειρήσεις και διαθέτοντας τα απαραίτητα ποσά για τη συντήρηση του πληρώματος. Στη διάρκεια του Αγώνα έδρασε κυρίως στην Ανατολική Στερεά.. Το 1823 παραχώρησε το πλοίο της στην ελληνική διοίκηση για να το μετατρέψει σε πυρπολικό, αποχωρώντας η ίδια από την ενεργό δράση. Με το σκάφος αυτό ο Πιπίνος έκαψε την τουρκική φρεγάτα "Χαζνέ Γκεμισί" το (1824).
Μετά την απελευθέρωση γνώρισε δύσκολες στιγμές οικονομικής ανέχειας. Ζούσε αρχικά στο Ναύπλιο, στην Ύδρα, μετά στην Μύκονο μέχρι το 1832. αλλά λίγα χρόνια αργότερα ακολούθησε τον γιο της Δημήτριο-Θεμιστοκλή ψάχνοντας λίγη ηρεμία από τις κακουχίες της ζωής της ζεστασιά, κατανόηση, σεβασμό, αγάπη και στοργή από όσα είχε περάσει ΣΤΗΝ Σύρο οπό έμεινε έως το 1845 για να φύγει τελικά από την Σύρο απ΄ όπου κατέληξε στον Πειραιά, όπου και πέθανε πάμπτωχη ξεχυμένη, αγνοημένη και παραγκωνισμένη το 1850.
Στο Εξωτερικό στην εποχή της την συνέκριναν με την Μπουμπούνα αλλά και πολλοί Έλληνες αγωνιστές πολλές φορές την ονόμαζαν. Θρακιωτισα η Βορειοελλαδίτισσα Μπουμπουλίνα.
Ο Δημήτριος Υψηλάντης την αποκαλούσε «ευγενεστάτη και γενναιοτάτη».
Το Σίγουρο είναι ότι οι δυο αυτές γυναίκες έδωσαν τα πάντα για τον αγώνα της Ελευθέριας της πατριδας μας και οι δυο πέθαναν ξεχασμένες αδικημένες και παραγκωνισμένες παντόχες από το Ελληνικό κράτος και από όσους βοήθησαν.
Η μοίρα των Εθνικών αγωνιστών του Ελληνικού κράτους και η αχρεία συμπεριφορά των καρεκλοκενταύρων διεφθαρμένων πολιτικών της Ελλάδας σε ολη την πολιτική ιστορία της.
Αυτή είναι η Άγνωστη τραγική Ιστορία της.
Μια από τις Θρακιώτισσες ηρωίδες γυναίκες που αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στον αγώνα για την απελευθέρωση του έθνους και προσέφερε και όλη την περιουσία της υπήρξε και η εξ Αίνου Ανατολικής Θράκης καταγόμενη Δόμνα Βισβίζη. Αφιερώθηκε εις την Μεγάλην ιδέαν της Φιλικής Εταιρείας, εις την οποία μυήθηκε μετά τον σύζυγό της Χατζηαντώνη Βισβίζη, ξόδεψε για τον αγώνα και τον τελευταίο οβολό της, δια τη συντήρηση του πλοίου της ως ετοιμοπόλεμου και μάχιμου και όταν δεν μπορούσε η ίδια να το συντηρήσει, το προσέφερε και αυτό στον αγώνα. Το τέλος της; Πέθανε εγκαταλειμμένη, πτωχή και λησμονημένη. Μέσα από μια σειρά εγγράφων, αποσπάσματα των οποίων παρατίθενται, διαπιστώνει κανείς την αγωνία της Θρακιώτισσας αγωνίστριας για την επιτυχία του αγώνα, την μεγάλη προσφορά της αλλά και την ολοσχερή εγκατάλειψη από την πολιτεία.
Η οικογένεια Βισβίζη, είχε καταγωγή από την Αίνο της Θράκης, διακρίθηκε στους ναυτικούς αγώνες κατά την επανάσταση του 1821. Η συμβολή των Αινιτών στις ναυτικές επιχειρήσεις του 1821 χαρακτηρίζεται πολύτιμη. Ήδη στα 1813 η ναυτική δύναμη της Αίνου ανερχόταν σε 4 μεγάλα καράβια και 60 σακολέβες. Το 1821 τα καράβια της πόλης έφταναν τα 300. Πολλά απ' αυτά ταξίδευαν μέχρι την Συρία και την Αίγυπτο.
Ο Αντρας της καπετάν Χατζή Αντώνης Βισβίζης, ήταν πλούσιος καραβοκύρης. Είχε στην κατοχή του το μπρίκι «Καλομοίρα», οπλισμένο με κανόνια και πλήρωμα 140 ναύτες.
Η Δόμνα Βισβίζη προσέφερε και θυσίασε τα πάντα στον αγώνα. Ο Δημήτριος Υψηλάντης σε μια επιστολή του την προσφωνεί «Ευγενεστάτη και Γενναιοτάτη». Υπήρξε κόρη πλούσιας οικογένειας από την Αίνο όπου και γεννήθηκε το 1784 και το 1808 παντρεύτηκε τον Αντώνη Βισβίζη, πλούσιο πλοίαρχο και καραβοκύρη. Φλεβάρης του 21 και ο Θρακιώτης Χατζηαντώνης Βισβίζης αρματώνει το ιδιόκτητο καράβι του, την “Καλομοίρα”, ένα μπρίκι ναυπηγημένο στην Οδησσό με 16 κανόνια και 140 ναύτες και ξεκινά να μπει στην δούλεψη του Γένους, εγκαταλείποντας την εύπορη ζωή του Αίνου. Χωρίς δεύτερη σκέψη τον ακολουθεί η γυναίκα του Δόμνα, παίρνοντας μαζί της στο καράβι τα πέντε παιδιά τους, όλα τα χρήματα και τα τιμαλφή της οικογένειας και ενώνεται με τον στόλο των Ψαριανών.
Το βάπτισμα του πουρός το πήρε στην Ίμβρο και έκτοτε ξεκίνησε μια ζωή γεμάτη αγώνες, περιπέτειες, μεγάλες δυσκολίες, φτώχια, δυστυχία και εγκατάλειψη. Το μπρίκι μεταφέρει στον Άθω μαζί με πολεμοφόδια και όπλα και τον επαναστάτη Εμμανουήλ Παπά, το Σερραίο μεγαλέμπορο και τραπεζίτη που κι αυτός ξόδεψε την περιουσία του και τη ζωή του για χάρη της πατρίδας. Το ζευγάρι των καπεταναίων συμμετέχει στον αγώνα του 21 και βρίσκεται παρών σ’ ολόκληρο το Αιγαίο κυβερνώντας την «Καλομοίρα», ναυμαχώντας παλικαρίσια, υπερασπίζοντας παγιδευμένους αγωνιστές και πολιορκώντας τους εχθρούς.«Για να κτισθή το χρυσό παλάτι της Ελευθερίας», όπως συνήθιζε να λέει το ζεύγος.
Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 ζωηρές επαναστατικές ενέργειες παρατηρήθηκαν και στην Αίνο, στα τέλη Απριλίου - αρχές Μαΐου του 1821, όταν οι Αινίτες κατέλαβαν το κάστρο, αιχμαλώτισαν τις τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες, επωφελούμενες από την απουσία των Αινίτικων καραβιών, κυριάρχησαν και πάλι[3] . Όμως, στις 2 Μαΐου, Ψαριανή μοίρα με επικεφαλής τον Ανδρέα Γιαννίτση βομβάρδισε το οχυρό Ιμπριτζέ στον κόλπο του Σάρου, απώθησε τους Τούρκους και ανακατέλαβε το φρούριο. Μαζί με τα πλοία της Ψαριανής μοίρας συμμετείχε στις επιχειρήσεις και ο πλοίαρχος Χατζή Αντώνης Βισβίζης, ο οποίος διοικούσε το μπρίκι του «Καλομοίρα» μαζί με τη γυναίκα του, Δόμνα Βισβίζη. Η Αίνος φαίνεται ότι έμεινε για αρκετές μέρες στα χέρια των Ελλήνων, ειδικά των Ψαριανών, και αργότερα, μετά την ανακατάληψή της από τους Τούρκους, πολλοί κάτοικοι της έσπευσαν να καταφύγουν στην επαναστατημένη Ελλάδα.
Λίγα λογία γοα το σημαντικό και αξιόλογο μπρίκι "Καλομοίρα"
Μπρίκι του καπετάν Χατζή-Αντώνη Βισβίζη από την Αίνο της Θράκης. Ναυπηγήθηκε στην Ρωσία το 1817 από Ρώσους μαστόρους και με ξυλεία πεύκα από την Αίνο. Ήταν, για τη κατηγορία του, από τα μεγαλύτερα της εποχής και είχε την πολυτέλεια να έχει ένα ευρύχωρο σαλόνι, πράγμα σπάνιο για τα πλοία της εποχής. Ο λόγος ήταν ότι ο καπτάν Αντώνης Βισβίζης είχε την μεγάλη του οικογένεια μαζί στα ταξίδια του. Το σαλόνι αυτό ήταν η αιτία που συνεδρίαζε ο «Άρειος Πάγος» (η τότε κυβέρνηση) πάνω στο μπρίκι «Καλομοίρα». Το καράβι, κλασικό μπρίκι με 14 κανόνια, είχε μήκος 31,10 μέτρα, πλάτος καταστρώματος 7,62 μ. ολικό πλάτος στα κοίλα 7,80 μ. βάθος αμπαριών 3,40μ. μέγιστο βύθισμα 4,12μ. και χωρητικότητα 259 τόνους. Ήταν ένα μεγάλο καράβι, με μεγάλη χωρητικότητα, που ναυλωνόταν εύκολα και για αυτό απέδιδε μεγάλα κέρδη.
Μετά από τα γεγονότα της Αίνου, ο Χατζή Αντώνης Βισβίζης επιβίβασε στο καράβι τη γυναίκα του Δόμνα και τα 5 παιδιά του και ενώθηκε με τον ελληνικό στόλο. Υποστήριξε με το καράβι του την επανάσταση του Εμμανουήλ Παππά στη Χαλκιδική. Αυτός τον είχε φέρει το Φεβρουάριο του 1821 από την Κωνσταντινούπολη στο Άγιον Όρος μαζί με πολλά εφόδια, ο ίδιος πάλι τον μετέφερε νεκρό στην Ύδρα. Πήρε μέρος στις ναυμαχίες του Άθω, της Λέσβου και της Σάμου. Το 1822 υποστήριξε με τα κανόνια του τις επιχειρήσεις των Δημητρίου Υψηλάντη, Οδυσσέα Ανδρούτσου και Νικηταρά στην Αγία Μαρίνα της Λαμίας για να σταματήσουν την κάθοδο του Δράμαλη νοτιότερα. Έτσι κατάφερε να σωθούν τα κυκλωμένα ελληνικά τμήματα από τους Τούρκους του Δράμαλη• ο Ανδρούτσος με τον Νικηταρά του απεύθυναν γράμματα ευγνωμοσύνης
Στις 21 του Ιούλη του 1822 η Δόμνα με τον άνδρα της που κυβερνά το πλοίο τους, πρωτοστατούν στην από θαλάσσης πολιορκία της Εύβοιας. Κάποια στιγμή ο άνδρας της σκοτώνεται. Ο Χατζή Αντώνιος Βισβίζης έχασε τη ζωή του στο θαλάσσιο στενό ανάμεσα στην Εύβοια και τη Στερεά Ελλάδα την 21η Ιουλίου 1822, πάνω στο κατάστρωμα του πλοίου του “Καλομοίρα”. Αμέσως τη διακυβέρνηση του πλοίου αναλαμβάνει η σύζυγός του Δόμνα. Η Δόμνα Βισβίζη σημείωσε στο ημερολόγιο του πλοίου:
«17 Ιουνίου 1822– Νηνεμία. Ημέρα Τρίτη, οκτώ ώρα νυκτός, έχασε την ζωήν του από βόλι ο Καπετάν Αντώνης Βισβίζης. Το κουμάντο του μπρικιού “Καλομοίρα” παίρνει η χήρα Δόμνα Βισβίζη»[
Η Δόμνα δίνει εντολή να τον κλάψουν τα παιδιά και να τον ετοιμάσει ο παπάς και αυτή αναλαμβάνει πλήρως σαν καπετάνισσα την «Καλομοίρα» και συνεχίζει τον αγώνα. Η σκέψη να ξαναγυρίσει στην πλούσια ζωή που άφησε πίσω της δεν της περνά καν από το μυαλό. Παίρνει μέρος σε μπλόκα, σε ναυμαχίες και βοηθά με κάθε δυνατό τρόπο στην επιτυχία της Επανάστασης.
Ο Χατζή Αντώνιος Βισβίζης ετάφη στη Λιθάδα της Εύβοιας πίσω από ιερό του ναού των Αγίων Αναργύρων.
Μετά το θάνατο του Χατζή Αντώνη Βισβίζη (21 Ιουλίου 1822), τη διοίκηση του καραβιού την παίρνει στα χέρια της η γυναίκα του Δόμνα. Ήταν κόρη γαιοκτήμονα της Θράκης γεννημένη το 1783 και παντρεμένη από το 1808. Μετέχοντας μαζί με το σύζυγο της σε όλες τις επιχειρήσεις του αγώνα είχε αποχτήσει την ανάλογη εμπειρία. Βοηθούμενη από τον υπαρχηγό του πλοίου τον καπετάν Σταυρή, κυβέρνησε το πλοίο και συνέχισε την πολιορκία του Ευρίπου.
Η μεγάλη ιστορική συμβολή της καπετάνισσας πλέον Δόμνας Βισβίζη είναι η πολιορκία της Εύβοιας.
Και αυτη βεβαιώνεται από τους προκρίτους της Εύβοιας που σε μια επιστολή τους αναφέρουν «…ο μακαρίτης σύζυγός της, ζων, και αυτή μετά τον θάνατον εκείνου, εις την νήσον Εύβοιαν κατά το βόρειον μέρος, με ειλικρίνειαν και πατριωτικόν ζήλον, χωρίς να παρακούσωσι τας προσταγάς, εδούλευσεν με το πλοίον του». Και από άλλα πολλά έγγραφα που διασώθηκαν επιβεβαιώνεται η μεγάλη προσφορά του ζεύγους Χατζηαντώνη και Δόμνας Βισβίζη στον μεγάλο αγώνα. Στο υπ΄ αριθμ. 17293/15.8.1922 έγγραφο του Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Άνθιμου Γαζή, μεταξύ των άλλων αναφέρεται: «…ο φιλογενέστατος Καπετάνιος Χατζή Αντώνιος Βισβίζης με το καράβι του από αρχάς Απριλίου του 1822, δεύτερον έτος της ελευθερίας, μέχρι τέλους Ιουλίου εδούλευεν εις τον Άρειον Πάγον και μετά πάσης προθυμίας και πίστεως, ως ουδείς άλλος, περιπλέων αδιαλείπτως το Βόρειον στενόν της Ευβοίας και καταπολεμών τον εχθρόν εις τε την Στυλίδα, Θερμοπύλας και Εύριπον και εις τα Βρυσάκια, ρίπτων ακαταπαύστως κανόνια με τα ίδια του εφόδια πολεμικά και φανείς ευδόκιμος εν πάσι, γίνεται δήλον…».
Αλλά και ο ίδιος ο Οδησέας Ανδρούτσος σε έγγραφό του περί των υπηρεσιών του Καπετάν Αντ. Βισζβίζη που έγραψε στη Λιβάδα στις 13 Μαϊου 1822, γράφει μεταξύ των άλλων:«…Εκ τούτου φανερώνω ότι ο Καπ΄ Αντώνης Βιζβίζης ευρισκόμενος εις Λιβάθα με το πλοίον του, το εις την πολιορκίαν στρατόπεδόν μας έχων μεγαλωτάτην ανάγκην τόσον από τροφάς όσον και από πολεμοφόδια μας έδωσεν ο ρηθείς 3, τρία κανόνια του κάμπου, διακοσίας πενήντα επτά οκ΄΄ Μπαρούτι, πεντακόσια δεκάρια φυσέκια ντουφεκιών, πενήντα μπάλας των κανονιών, εννενήντα μπάλες γρανάτες, εικοσιπέντε σακέτα μπάλα μιδραλία, εβδομήντα πέντε κα΄΄ παξιμάδι και πεντακόσια εξήντα οκ΄΄ αλεύρι και υπεσχέθη να μας οικονομίση και άλλα, αν λάβωμεν χρείαν. Και ούτω εκρατήσαμεν την πολιορκίαν πάλιν και εστάθημεν επειδή είμεθα έτοιμοι να σκορπίσωμεν όλοι. Διό δίδεται το παρόν δια να έχη να παρρησιασθή εν καιρώ εις το Γένος δια ταύτην του την δούλευσιν και τον πατριωτισμόν».
Η ίδια γράφει: «Κατά το 1822 έτος, εσυμφώνησεν ο μακαρίτης άνδρας μου μετά των αρεοπαγιτών και εφόρων της Εύβοιας δια να σταθή με το πλοίο του εις την πολιορκίαν της Εύβοιας, μέλλων να πληρώνεται παρά των αρεοπαγιτών. Μ΄ όλον δ΄ ότι ο ρηθείς άνδρας μου ετελεύτησε, μόλον τούτο, μηδόλως παραβάσα από μέρους μου τας άνωθι συμφωνίας, ένα ήμιση ολόκληρον χρόνον, μ΄ όλον τον πατριωτικόν ζήλον τας εκτέλεσα. Αγκαλά δε δις, τρις και πολλάκις να εζήτησα το να πληρωθώ εν καιρώ, ως η συμφωνία μας, με το σήμερον και αύριον όμως αναβαλλομένου του καιρού, και μηδ΄ οβολού μη δοθέντος μοι, στενοχωρηθείσα δ΄ από τους ναύτας, και φοβούμενη μήπως ήθελον αναχωρήση, ενώ άνευ τούτων, ήτο αδύνατον το να κρατηθή η πολιορκία, ελπίζουσα δε και ότι επομένως ήθελα πληρωθή, επλήρωσα εξ ιδίων τα μηνιαία των, εξοδεύσασα δε προς τούτοις εις αυτό το διάστημα, τόσον εις τας των ναυτών τροφάς, όσον και εις πολεμοφόδια, ποσότητα όχι ευκαταφρόνητον, καθώς καλώτατα γινώσκει το έξοχον υπουργείον, με πόσην ποσότητα χρημάτων δύναται να εξοικονομηθή εν πολεμικόν πλοίον, από εβδομήκοντα πέντε ναύτας κυβερνούμενον, με την πρόβλέψιν των τροφών, πολεμοφοδίων και μηνιαίων».
Όμως ο καιρός περνά και τα γρόσια αρχίζουν εξανεμίζονται. Τα έξοδα για τη διατήρηση σε διαρκή πολεμική ετοιμότητα ενός καραβιού με 16 κανόνια και 140 ναύτες είναι δυσβάσταχτα. Η κάσα της Καπετάνισσας είναι πια άδεια. Και παρά την πλειάδα εγγράφων και συστατικών επιστολών που έχει για την προσφορά του άνδρα της και της ιδίας στον αγώνα κανείς δεν ενδιαφέρεται για τις ανάγκες του σκάφους της και των πολεμιστών του.
Τον Σεπτέμβριο του 1824 η“Καλομοίρα” περνά στα χέρια του Κράτους, καθώς η Δόμνα Βισβίζη αναγκάζεται να την παραχωρήσει. Συγκεκριμένα στα τέλη του 1823 οι Υδραίοι ζητούν από την Δόμνα το πλοίο της για τις ανάγκες του υδραίικου στόλου και χωρίς δεύτερη σκέψη η Δόμνα παραχωρεί την «Καλομοίρα» για να χρησιμοποιηθεί σαν πυρπολικό «μ΄ όλα τ΄ αναγκαία εξοπλισμένον», ενώ τα άλλα πλοία που προσέφεραν για τον ίδιο σκοπό ήταν «γυμνά τε και πάντων υστερημένα πλοία». Το τέλος της «Καλομοίρας», του πλοίου που όργωσε τις θάλασσες και απετέλεσε απρόσιτο φρούριο και φόβος και τρόμος των Τούρκων, ήταν εξίσου ηρωικό και επάξιο της καπετάνισσάς του! Με το πλοίο αυτό το 1924 ο Πιπίνος έκαψε τη Τουρκική φρεγάτα του Χαζνέ Γκεμνισί.
Το 1824 την βρίσκει χωρίς το καράβι της, πάμπτωχη, με τα πέντε ορφανά της «…υστερούμενα και αυτού του επιούσιου…. Μη έχουσα ούτε οίκον, ούτε μίαν πατρίδα, ούτε τα λοιπά αναγκαία»
Αναγκάζεται να μετακομίσει σε διάφορα μέρη της Ελλάδας για να βρει στέγη.
Στην αρχή για λίγο στην Ύδρα μετά στην Ερμούπολη της Σύρου που εκείνη την εποχή άνθιζε ως κοσμοπολιτική Καρπάκη πρωτεύουσα.
Στη συνέχεια στο Ναύπλιο. Εκεί αναγκάζεται, για να επιβιώσει, να ζητήσει βοήθεια από τη Διοίκηση με την ελπίδα ότι «δεν θέλει αφήσει εγκαταλελειμμένα και απροστάτευτα τα υπέρ της πατρίδος αποθανόντος πατρός τέκνα, και εξοδεύσασα και όλη του την περιουσία, αλλά θέλει χορηγήσει εις αυτά τα προς το ζην αναγκαία από την πικράν ορφανίαν των και σκληράν δυστυχίαν, δια να παρακινώνται και οι λοιποί ομογενείς εις τον Ιερόν τούτον αγώναν αλύπως, βλέποντες την Διοίκησιν προστάτην των ορφανών και χηρών». Αλλά η Διοίκηση κωφεύει.
Με τον καιρό η κατάσταση χειροτερεύει. Μέσα στο καταχείμωνο του 1826 η Δόμνα Βισβίζη βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση. Στο λιμό που είχε προηγηθεί έχασε το ένα από τα πέντε παιδιά της και απελπισμένη γράφει: «….Κλαίω, ευσπλαχνίαν δεν ευρίσκω ουδεμίαν. Άχρι και των ουρανών κραυγάζω. Ώτα ανεωγμένα δεν βλέπω! Πώς άλλως να εκφράσω τον πόνο μου; Ή με οποίον άλλον τρόπο να κινήσω ανθρώπων σπλάγχνα εις συμπάθειαν»; Τα χρόνια περνούσαν αλλά η κατάσταση της Δόμνας Βισβίζη δεν διορθωνόταν. Τον Αύγουστο του 1829 έγραψε από το Άργος, όπου βρισκόταν, στον Καποδίστρια: «…Γνωρίζω ότι φαίνομαι όχι μόνον οχληρά και βαρετή, αλλά και τολμηρά. Ανάγκη όμως μεγίστη μ΄ αναγκάζει και μάλλον με βιάζει! Κατ΄ ανάγκη λιμού, λιμοκτονίας και άκρας πτωχείας κατήντησα κλινήρης εις τόπον ξένον, μακράν των δυστυχών μου ορφανών και ανηλίκων. Δεν είμαι εις κατάστασιν να επιστρέψω εις αυτά, επειδή έμεινα έρημος και αυτής της εφημέρου τροφής στερούμενη, κινδυνεύομεν να αποθάνομεν από την πείναν! Επί Μάρτυρι Θεώ δεν έχω καν τα αναγκαία μου έξοδα να επιστρέψω προς την ατυχή οικογένειά μου…. Ο πατήρ των ανηλίκων ορφανών μου εθυσίασεν και ζωήν και κατάστασιν υπέρ του έθνους, τα παιδιά του λιμοκτονούν, πεθαίνουν από την πείναν! Το έθνος δεν ευσπλαγχνίζεται; Κινδυνεύουν και εντός ολόγου χάνονται…. Προστρέχω προς την έμφυτον φιλανθρωπίαν σας, θερμώς παρακαλούσα όπως μοι γίνη καν μικρά εξοικονόμησις, ίνα περιθάλψω και δυνηθή ανακουφίσω τα τέκνα μου και προλάβω αυτά πριν, ή εκ της λιμοκτονίας εξοντωθώσι. Της εξοχότητός της δούλη, η δυστυχής χήρα Δόμνα Βισβίζη». Kαι η βοήθεια κάποια στιγμή ήρθε. Κάποιοι φρόντισαν να βγάλουν για την καπετάνισσα μια μικρή σύνταξη μόλις τριάντα (30) δραχμών το μήνα. Τόσο αξιολόγησαν τη μεγάλη της προσφορά στον αγώνα! Όμως οι 30 αυτές δραχμές το μήνα ήρθαν ν΄ ανακουφίσουν τη φτώχια της Δόμνα στη Μύκονο, όπου έζησε μέχρι το 1832. Μετά έφυγε και πήγε στη Σύρα, όπου έμεινε μέχρι το 1845 για να καταλήξει γερόντισσα, ξεχασμένη απ΄ όλους και πικραμένη και να πεθάνει στον Πειραιά, πάμπτωχη και εγκαταλελειμμένη σε ηλικία 66 ετών! Αυτή ήταν η ανταμοιβή της για την προσφορά και τη θυσία του συζύγους της και της ιδίας στον μεγάλο του γένους αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας. Όχι βέβαια της δικής της πατρίδας, γιατί η αγαπημένη της Αίνος ουδέποτε ανάσαινε της λευτεριάς αγέρα. Και όπως έλεγε και η ίδια: « ….Η Αίνος, λοιπόν, και συγχωράτε με που όλη ώρα μιλώ για τον τόπο μου, μα έτσι γίνεται σαν αγαπάς κάτι πολύ, και την Αίνο την αγαπώ. Και τη στερήθηκα, όσο λέω πως τώρα, να ήρθεν η ώρα να γυρίσω πίσω, τόσο μου βγαίνουν εμπόδια. Κι είναι και τούτη η πίκρα πως ο τόπος μου μένει πάνω εκεί αλύτρωτος ακόμα..». Η Δόμνα Βιζβίζη μέσα στην αρρώστια και στη δυστυχία της, δεν σταμάτησε ποτέ να ενδιαφέρεται και για το μέλλον των παιδιών της. Κυρίως όμως για τον πρωτότοκο γιος της, τον Θεμιστοκλής, για τον οποίο ζήτησε μια συστατική επιστολή απ΄ τη Διοίκηση για να τη δώσει στον Γ. Δρακάτο, ο οποίος της υποσχέθηκε ότι θα τον έπαιρνε μαζί του στο Λονδίνο, ύστερα από παράκληση της μητέρας του «…Δια να ωφεληθή και ο παις μου και ωφελήση και την πατρίδα του», όπως του έλεγε. Όταν το 1824 ήλθε στην Ελλάδα, ως απεσταλμένος του Φιλελληνικού Συλλόγου των Παρισίων, ο Γάλλος στρατηγός Ρος, για να πάρει μαζί του μερικά Ελληνόπουλα, τα οποία θα σπούδαζαν με υποτροφία στη Γαλλία, μεταξύ των 10 συνολικά επιλεγέντων, κατά προτίμηση από τους απογόνους των ονομαστών αγωνιστών της Επανάστασης, όπως του Κανάρη, του Γιαννίτση, του Μπότσαρη, του Μπαλάσκα και άλλων, με τη φροντίδα του Γ. Δρακάτου συμπεριλήφθηκε και ο μεγαλύτερος και ομορφότερος γιος του Χατζηαντώνη και της Δόμνας Βισβίζη, ο 12χρονος Θεμιστοκλής, ο οποίος, όταν έφθασε στη Γαλλία, έγινε το αγαπημένο παιδί των φιλελληνικών κύκλων των Παρισίων και έτυχε της ιδιαιτέρας προστασίας της κυρίας Ρεκαμιέ και της επί Ελληνική καταγωγή καυχώμενης δούκισσας Νταμπρεντές, ενώ η Γαλλίδα καλλιτέχνης Αδέλα Ταρντιέ φιλοτέχνησε την προσωπογραφία του, η οποία κυκλοφόρησε τότε σε χιλιάδες δελτάρια σε ολόκληρη τη Γαλλία, ως αντιπροσωπευτική μορφή Ελληνόπουλου.
Η φήμη της Δόμνας Βισβίζη, ξεπέρασε τα όρια του ελληνικού κράτους. Το φιλελληνικό κομιτάτο του Παρισιού, στην προσπάθεια του να περιθάλψει τα παιδιά των αγωνιστών, έφερε στο Παρίσι και τον μεγάλο γιο των Βισβίζηδων μαζί με τα παιδιά του Κανάρη, του Γιαννίτση, του Μ. Μπότσαρη και του Παλάσκα. Ο νεαρός Θεμιστοκλής-Τιμολέων Βισβίζης είχε ωραία και χαρακτηριστική ελληνική μορφή και έγινε το αγαπημένο παιδί των φιλελληνικών κύκλων του Παρισιού. Κυρίες της αριστοκρατίας όπως η κυρία Ρεκαμιέ και η Δούκισσα Ντ' Αμπραντές, φιλοτιμούνταν να τον προστατεύουν. Η ωραία μορφή του φιλοτεχνήθηκε σε Πορτραίτο σε ωραία σύνθεση κάτω από την οποία είναι γραμμένα τα λόγια της μητέρας του Δόμνας, που τον αποχαιρετά καθώς φεύγει για τα ξένα. To πορτραίτο αυτό λιθογραφημένο σε χιλιάδες αντίτυπα, πωλούνταν στη Γαλλία και την Ευρώπη για μεγάλα ποσά. Με τα ποσά αυτά γίνονταν προμήθεια τροφίμων, φαρμάκων και πολεμοφοδίων, τα οποία οι Γάλλοι έστελναν στους μαχόμενους αγωνιστές. Το πορτραίτο αυτό στάθηκε το πρότυπο για την προτομή του νεαρού Βισβίζη που στήθηκε στην παραλία της Αλεξανδρούπολης .
Γνωστη έγινε από τους Φιλέλληνες στην Ευρώπη κι έτσι μαθεύτηκε τ΄ όνομά της και το έργο της παντού, τα λόγια του αποχωρισμού προς τον γιό της, όταν έφευγε για το Παρίσι: «Παιδί μου! Πρόκειται να υιοθετηθείς και να ανατραφείς από την γαλλική γενναιοδωρία. Όταν θα μεγαλώσεις, ίσως να μην ζω πια. Στοχάσου τότε, ότι έχεις να εκδικηθείς τον θάνατο του πατέρα σου». Και σαν να το ήξερε η Καπετάνισσα, ο γιος της μετά από λαμπρές σπουδές στο Παρίσι, επέστρεψε στην Ελλάδα και πρόκοψε! Το 1842 διορίσθηκε ακόλουθος στο υπουργείο των Εξωτερικών ενώ το 1845 ανέλαβε την ανώτατη θέση του διοικητή της Νάξου. Την προτομή του στη παραλία της Αλεξανδρούπολης, δίπλα στη προτομή της μάνας του και κάτω από το ηρώο των Βιζβίζιδων, φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γιώργος Δημητριάδης ο Αθηναίος (1880-1941).
Η ηρωική στάση της , η αντρίκια παλικαριά της, η αγέρωχη αντιμετώπιση της μοίρας στις κρίσιμες στιγμές της ζωής της και του αγώνα, την αναδεικνύουν πρόσωπο πρωταγωνιστικό. Την υψώνουν σε δυσθεώρητα μεγέθη και την κατατάσσουν τουλάχιστον στην ίδια θέση με την Μπουμπουλίνα και την Μαντώ Μαυρογένους. Πέθανε το 1850. Ήταν Αρχόντισσα! Ήταν Καπετάνισσα. Ήταν Ηρωίδα! Ίσως για αυτό και να την παραμμέλησε η Ελληνική Πολιτεία. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι, ” ……οι ήρωες χρειάζονται μόνο την εποχή του πολέμου! Είναι επικίνδυνοι στην εποχή της ειρήνης”!
Ποιήματα και τραγούδια για την Δόμνα Βισβίζη.
Πουλάκι πόθεν έρχεσαι, πουλάκι γι΄ αποκρίσου
μην είδες και μην άκουσες για την κυρά Δομνίτσα
την όμορφη, τη δυνατή, την αρχικαπετάνα,
πούχει καράβι ατίμητο και πρώτο μεσ’ στα πρώτα,
καράβι γοργοτάξιδο, καράβι τιμημένο,
καράβι που πολέμησε στης Ίμπρος το μπουγάζι;
Και το πουλάκι στάθηκε και το πουλάκι λέει,
την είδα την απάντησα σιμά στο Αγιονόρος
τρεις μέρες επολέμαγε με δυο χιλιάδες Τούρκους
Καράβια εδώ, καράβια εκεί, καράβια παρά πέρα
και τούτη σαν τον αετό ώρμαγε και χτυπούσε
δεξιά ζερβά κι ανάστροφα κι όπου βολούσε ακόμα
κι άκουγες βόγγους δυνατούς και στεναγμούς μεγάλους
κι άκουγες κλάματα πικρά, κατάρες στην κατάρα
κι θάλασσες κοκκίνιζαν ως φέσια των αγάδων. (Δημοτικό ποίημα)
ΔΟΜΝΑ ΒΙΣΒΙΖΗ Η ΘΡΑΚΙΩΤΙΣΣΑ ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ Η Θρακιώτισσα Καπετάνισσα Δόμνα Βισβίζη, «Κυρά των θαλασσών», όπως την αποκαλούσαν, διαθέτοντας δικό της πλοίο, το περίφημο «Καλομοίρα», έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων! Αν και καταγόταν από ζάπλουτη οικογένεια της Αίνου της Ανατολικής Θράκης, παράτησε τα πάντα, προκειμένου να υπηρετήσει το έθνος. Παντρεύτηκε τον Πλοίαρχο Αντώνη Βισβίζη, τον οποίο και ακολούθησε στον πόλεμο, ανεβαίνοντας στο πλοίο μαζί με τα πέντε παιδιά της και ολόκληρη την κινητή περιουσία της. Σταδιακά συνετάχθησαν με τον στόλο των Ψαριανών και όργωναν το Αιγαίο,έχοντας ως στόχο «να χτίσουν το χρυσό παλάτι της Ελευθερίας», όπως συνήθιζαν να λένε… «Ο Χατζή Αντώνης Βισβίζης έλαβε μέρος σε αλλεπάλληλες ναυτικές επιχειρήσεις με το μπρίκι του «Καλομοίρα» και την ηρωική γυναίκα του Δόμνα, τα 5 παιδιά του και 140 ναύτες. Συμμετείχε στις ναυμαχίες του Άθω, της Λέσβου και της Σάμου, βοήθησε ενεργά τους επαναστάτες κατά τις επιχειρήσεις των Δημ. Υψηλάντη, Οδ. Ανδρούτσου και Νικηταρά στην Αγ. Μαρίνα Λαμίας και συνέβαλε αποφασιστικά στη διάσωση τους από την επερχόμενη στρατιά του Δράμαλη. Μετά το θάνατο του, συνέχισε την πολύτιμη προσφορά του η Δόμνα Βισβίζη,η δεύτερη Μπουμπουλίνα της εποχής εκείνης η οποία, συνεργαζόμενη στενά με τον υπαρχηγό του μπρικιού «Καλομοίρα» καπετάν Σταυρή, συνέχισε την πολιορκία του Ευρίπου και διακρίθηκε στο πεδίο της μάχης. Στις 21 Ιουλίου του 1822 σκοτώνεται ο Αντώνης Βισβίζης, κατά την διάρκεια «θαλάσσιας» πολιορκίας της Εύβοιας, γεγονός που ωθεί την Δόμνα να αναλάβει ως Καπετάνισσα το πλοίο και να συνεχίσει δυνατότερα τον Αγώνα! Η Δόμνα Βισβίζη ξόδεψε ολόκληρη την περιουσία της, προκειμένου να συντηρήσει το πλήρωμα και κατ’ επέκταση να κρατήσει όρθιο τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα… Δήλωνε: «Δεν λυπάμαι να ξοδεύω χρήματα, αφού μ’ αυτά θα κτιστεί το χρυσό παλάτι της Ελευθερίας». Συνήθιζε μάλιστα να υπογράφει ως « Η ευπειθεστάτη πατριώτισσα και δούλη, Δόμνα Βισβίζη». Εκτός, όμως, από την περιουσία της, η Δόμνα παραχώρησε μετά από αμέτρητες μάχες και το πλοίο της,με το οποίο πολλά χρόνια αργότερα ο Πιπίνος πυρπόλησε την τουρκική φρεγάτα του Χαζνέ Γκεμνισί στα παράλια της Μ. Ασίας. Το τέλος της δεν διαφέρει και πολύ από την κατάληξη πολλών Ελλήνων Αγωνιστών, οι οποίοι έχοντας δώσει τα πάντα, μένουν στο περιθώριο από το ελληνικό κράτος… Έτσι και η μεγάλη αυτή Καπετάνισσα κατέληξε μόνη της, χωρίς ίχνος περιουσίας να προσπαθεί να μεγαλώσει τα παιδιά της, για τα οποία αν και ζήτησε βοήθεια από την πολιτεία, αυτή δεν ήρθε ποτέ… Έτσι, πέθανε εγκαταλελειμμένη στην περιοχή του Πειραιά το 1850 σε ηλικία 66 ετών…. ...και η Ανατολική Θράκη, η ιδιαίτερη πατρίδα της, δεν είδε ποτέ το "χρυσό παλάτι της Ελευθερίας".... Ευχαριστίες: Ευχαριστώ τον πολύ καλό αξιόλογο φίλο Συριανό Emmanuel Fosteris για την βοήθεια του στην έρευνα αυτή. Είναι ένα από εκείνα τα άτομα που αγαπούν, σέβονται, αγωνίζονται και κάνουν ότι μπορούν χωρίς να ζητούν δάφνες για το καλό του νησιού μας και την ανάδειξη της ιστορίας μας.
Πηγές WIKIPEDIA . ordoumpozanis-teo.blogspot.com
Youtube links: https://www.youtube.com/watch?v=P9OEexjF5ko
https://www.youtube.com/watch?v=NZr0fOHxn3Y
https://www.youtube.com/watch?v=j9ges0pIOc8
Βιβλιογραφία:
Σωτηρίας Ι. Αλιμπέρτη: «Αι Ηρωϊδες τη Ελληνικής Επαναστάσεως», έκδοση Στ. Ταρουσόπουλου, Αθήνα 1933.
Μανώλη Τασούλα: «Δόμνα Βισβίζη. Τα έδωσε όλα αλλά η πατρίδας την ξέχασε», Ελευθεροτυπία 2 Μαϊου 1989.
Γκέρτσου – Σαρρή Άννα: «Μ΄ ενάντιους ανέμους», εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ 1996.
Ευθυμιάδης Απόστολος: «Η Συμβολή της Θράκης εις τους απελευθερωτικούς αγώνας του Έθνους», Αλεξανδρούπολη 2005.
«Τα Νίτικα»: Περιοδική έκδοση του Συλλόγου «Ελληνομουσείον Αίνου», Αλεξανδρούπολη (τεύχος 2 – 2006).
Θρακικά, τόμος Γ΄ παράρτημα, τόμος 27ος, τόμος 2ος.
Κούκος Μ. (1998). Ο Ελληνισμός της Θράκης στον αγώνα του 1821. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ερωδιός.
Βακαλόπουλος, Κ. Π. (1990). Ιστορία Του Βορείου Ελληνισμού. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.
Β. Α. Μυστακίδου, Ένια Αίνια. «Θρακικά», τ. Β', σ. 56.
Ευθυμιάδης Π. Α. (2005). Η συμβολή της Θράκης εις τους απελευθερωτικούς αγώνας του έθνους. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αιγαίο.
Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. Γ'.
Δ. Παυλόπουλου, Ανθολογία Άγνωστων Δημοτικών Τραγουδιών.
Περιοδικό Τα Νίτκα, του ΕΛΛΗΝΟΜΟΥΣΕΙΟΥ ΑΙΝΟΥ-Σύλλογος Αλεξανδρούπολης «τ. 2.».
Κούκος, Μ. (1998). Ο Ελληνισμός της Θράκης στον αγώνα του 1821. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ερωδιός
Βακαλόπουλος, Κ. Π. (1990). Ιστορία Του Βορείου Ελληνισμού. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη
Μυστακίδου, Β. Α.. «τ. Β', σ. 56.». Θρακικά.
«Άγνωστοι Έλληνες ήρωες: Δόμνα Βιζβίζη, η Κυρά των Θαλασσών». http://www.ethraki.com/index.php/component/k2/item/9049-domna-visvizi.
Ευθυμιάδης, Π. Α. (2005). Η συμβολή της Θράκης εις τους απελευθερωτικούς αγώνας του έθνους. Θεσσαλονίκη. Θεσσαλονίκη: Αιγαίο
Καπετάν Χατζή – Αντώνης Βισβίζης, Τα Νίτκα
Ιωάννου, Φιλήμονος. Δοκίμιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, ↑ Ευθυμιάδης, Π. Α. (2005). Η συμβολή της Θράκης εις τους απελευθερωτικούς αγώνας του έθνους. Θεσσαλονίκη: Αιγαίο
Παυλόπουλου, Δ.. Ανθολογία Άγνωστων Δημοτικών Τραγουδιών..
Σ. Μπαμπάλα, Τα Νίτκα.
"Λησμονημένες Μορφές - Δόμνα Βισβίζη, η κυρά των θαλασσών", ντοκυμαντέρ της Σοφίας Σωτηρίου, παραγωγής ΕΤ3 2010
"Δόμνα Βισβίζη", ντοκυμαντέρ της Media Team , παραγωγής Περιφέρειας Α.Μ.Θ
Αναφορές - Επεξεργασία κειμενων και δημοσιογραφικη έρευνα
Παναγιώτης Κουλουμπής 02 Απριλίου 2017 Ερμούπόλη, Σύρος, Κυκλάδες, Ελλάδα.
Comments