Το Άγνωστο Εργοστάσιο Σοκολάτας ΤΡΟΦΙΜΩΦ στην Σύρο Ενα από τα πρώτα Εργοστάσια όχι μόνο στην Ελλάδα άλλα και στον κόσμο. Γνωρίζουμε ότι η Σοκολάτες Παυλίδου, Γκλόρια και ΙΟΝ ηταν οι πρώτες σοκολάτες στην Ελλάδα. Όμως το Χρονοντούλαπο της Ιστορίας της Σύρου άνοιξε ξανά και μας αποκαλύπτει ένα από τα πιο απίθανα και απίστευτα ιστορικά ντοκουμέντα που αποδεικνύουν για μια ακόμα φορά πόσο μπροστά από την εποχή της ήταν η Σύρος εμπορικά και βιομηχανικά
Η Σύρος υπήρξε από τα προοδευτικότερα ευρωπαϊκά κέντρα που παρήγαγε όχι μόνο πρωτότυπα και μοναδικά για την εποχή τους προϊόντα υψηλών προδιαγραφών και ποιότητας αλλά και υψηλής αισθητικής που όμοια τους δεν υπήρχαν καν στις μεγαλύτερες πλούσιες μητροπόλεις της Ευρώπης.
Η παράγωγη τους ξεκινούσε στην στην Σύρο και από το νησί με τον εξελιγμένο Ναυτιλιακό στόλο γινόταν διανομή σε ολόκληρο τον κόσμο Μια ακόμη μοναδική ιστορική έρευνα και ανακάλυψη του Syros Stories Η Γνωστή Και Άγνωστη Ιστορία Της Σύρου
Αξίζει να αναφερθεί ότι η «Τσοκολάτα Παυλίδου»., ηταν η πρώτη σοκολάτα στην Ελλάδα. Παρασκευάστηκε ως ρόφημα στο «γλυκισματοποιείον Παυλίδη» το 1852 και ήταν μόνο για τους «έχοντες»... Και όμως Ένα από τα πρώτα εργοστάσια σοκολάτας είχε ιδρυθεί στην Σύρο. Ένα άγνωστο «χαμένο» στον χρόνο εργοστάσιο που δυστυχώς χάθηκαν τα ίχνη του και δεν θα γνωρίζαμε τίποτα αν δεν ερχόταν στο φως μια ανακοίνωση διαφήμιση. Και τότε ξεκίνησε μια έρευνα που έφερε στο φως μια ακόμα λαμπρή πτυχή της βιομηχανικής ιστορίας της Σύρου και ποσό μπροστά ηταν το νησί μας σε σχέση με κάθε άλλη μεγαλούπολη μητρόπολη στον κόσμο. Η ανακοίνωση διαφήμιση που ήρθε στα χέρια μου ηταν η αφορμή για να αρχίσω την έρευνα αυτή.
Υπήρχε ένας ενδοιασμός αν πραγματικά υπήρξε αυτό το όνομα (Τροφιμωφ) στην Σύρο. Και έπειτα.. Εργοστάσιο Σοκολάτας στην Σύρο!!!! Αρκεί να γνωρίζουμε ότι το 1842, άνοιξε το πρώτο ζαχαροπλαστείο στην Ελλάδα. Ήταν στην Αθήνα, το γνωστό «Γλυκυσματοποιείον Παυλίδου» από τον Σπυρίδωνα Παυλίδη. Το κατάστημα ηταν ένα στέκι για την αθηναϊκή κοινωνία. Προσέφερε παραδοσιακά γλυκά, όπως κανταΐφι, μπακλαβά, λουκούμια σε διάφορες γεύσεις, ζαχαρωτά, και τα λεγόμενα «κομφέτα». Το κακάο και τα παράγωγά του, όπως η σοκολάτα, εκείνη την εποχή ήταν ακόμη άγνωστα στους Έλληνες.... Το 1843 ο Παυλίδης θέλοντας να εξελίξει το ζαχαροπλαστείο του σκέφτηκε να το εμπλουτίσει με καινούργια προϊόντα. Άρχισε να κάνει ταξίδια στην Ευρώπη και όχι μόνο. Επισκέφτηκε πολλές πόλεις, όπως το Παρίσι, τη Βιέννη, τη Ρώμη, το Άμστερνταμ, τη Μαδρίτη και άλλες. Παρακολουθούσε εκθέσεις με νέα προϊόντα και καινοτόμα μηχανήματα. Έτσι, σιγά-σιγά γνώρισε και εισχώρησε περίπου στον κόσμο της σοκολάτας....
Το 1852, ιδρύει το «Εργαστήριον Γλυκισματοποιϊου». Έκοβε το κακάο με το μύλο του καφέ, που είχε εισαγάγει από την Πολωνία, (ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΟ ΑΥΤΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΩΝΙΑ) ενώ άρχισε να σερβίρει στο ζαχαροπλαστείο τη σοκολάτα ως ρόφημα. Τα Χριστούγεννα του 1860 ταξίδεψε για ακόμη μια φορά στο Παρίσι. Από εκεί έφερε ένα μηχάνημα παρασκευής σοκολάτας, χειροκίνητο, με το οποίο παρασκεύασε την πρώτη σοκολάτα υγείας σε ταμπλέτα, που έφερε την περίφημη ονομασία «Τσοκολάτα Υγείας Παυλίδου». Ο Παυλιδης όπως διαπιστώσατε είχε ένα εργαστήριο ζαχαροπλαστικής στην Αθήνα.
Στην Σύρο όμως ο Μιχαήλ Τροφιμωφ με τον γιο του ιδρύουν …Εργοστάσιο.
Ας έρθουμε ξανά στην οικογένεια Τροφιμωφ για να διαπιστώσετε ποσό σπουδαία ανακάλυψη είναι η σιγουριά ότι στην Σύρο υπήρχε εργοστάσιο σοκολάτας Βρισκόμαστε στην Σύρο λίγο μετά τα μέσα του 1800.
Συγκεκριμένα στα 1868. Είναι η Εποχή που η Σύρος και πιο συγκεκριμένα η ερμουπολη βρίσκεται σε ένα βιομηχανικό οργασμό όπου κάθε λογής εργοστάσια ιδρύονται από τους πλουσίους πρόσφυγες που έχουν έρθει στην Σύρο. Από τότε γνωρίζουμε ότι η οικογένεια Τροφίμωφ η Τροφιμώφ κατοικούσε στην Σύρο. Η Οικία τους βρισκόταν στο Επισκοπείο στο πιο όμορφο σημείο του Αρχοντικού θέρετρου της Σύρου αγναντεύοντας το λιμάνι και προπαντώς την βιομηχανική περιοχή της Ερμούπολης που εκείνα τα χρόνια βρισκόταν στο ζενίθ της Ότι έχει απομείνει από την οικία σήμερα είναι μόνο η πινακίδα που κοσμούσε την είσοδο της οικίας τους.
Για την ίδια την οικογένεια δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα. Δεν θα γνωρίζαμε ούτε την ύπαρξη της αν δεν είχαμε ένα σπάνιο εντελώς τυχαίο απόκομμα εφημερίδας που είναι μια διαφήμιση ανακοίνωση του εργοστασίου σοκολάτας που είχε ιδρύσει και ..ο τάφος του στο καθολικό νεκροταφείο. Μια οικογένεια επιφανών Συριανών που είχε άμεση συγγενική σχέση μαζί τους είναι η οικογένεια Πευρέτ. Γαλλικής καταγωγής Συριανοί που υπάρχει ακόμα και σήμερα και έχοντας την χαρά και την τιμή να είμαστε φίλοι μέσα από την δική τους βοήθεια κατάφερα να αντλήσω από το σκονισμένο χρονοντούλαπο της ιστορίας ένα μέρος της εντελώς άγνωστης και ξεχασμένης ιστορίας της οικογένειας Τροφιμωφ.
Ένα από τα νεαρά μέλη της οικογένειας Πευρετ ο Φραγκίσκος Πευρετ μου είπε. ¨Η μητέρα του παππού μου, Φραγκίσκου Πεϋρέτ ήταν κόρη του Μιχαήλ Τροφιμώφ που είχε την σοκολατοποιία που αναγράφεται στην ανακοίνωση. Το όνομα της ήταν Μαγδαληνή Τροφιμώφ. Σε πληροφορώ επίσης ότι στο καθολικό νεκροταφείο υπάρχει ο οικογενειακός μας τάφος που αναγράφει "Μνημείο οικογένειας Μιχαήλ Τροφιμώφ 1889" και από κάτω "κ' οικογένειας Φραγκίσκου Α. Πεϋρέτ"»
Έτσι λοιπόν έχουμε τα στοιχεία που θέλουμε. Γνωρίζουμε ότι υπήρξαν πράγματι στην Σύρο οι Τροφιμωφ και ότι υπήρξε το εργοστάσιο. Δυστυχώς δεν ξέρουμε την τοποθεσία του. Ένα ακόμα μέλος της οικογένειας Πευρέτ εξάδελφος του Φραγκίσκου επίσης Συριανός (ολη η οικογένεια Πευρέτ δεν κατοικεί πλέον στην Σύρο ) μου είπε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο.
«Frank Peyret Η προγιαγιά μου, μητέρα του παππού μου Μαγδαληνή, ήταν η κόρη του Μιχαήλ Τροφιμώφ. Ήταν Πολωνή, σύμφωνα με όσα ήξερα, δεν βρήκα όμως συσχετισμό του επωνύμου με την Πολωνία, παρά με Ρωσία. Πιθανολογώ ότι είχε ουκρανική καταγωγή από τα δυτικά (ήταν καθολική οικογένεια) και η πολωνική καταγωγή προήλθε από το γεγονός ότι στα τέλη του 19ου αιώνα το Βασίλειο της Πολωνίας είχε επεκταθεί στην δυτική Ουκρανία (που ήταν καθολική).
Πολύ σημαντικό στοιχείο αυτό. Γνωρίζουμε ότι στην ευρύτερη επικράτεια της Ρωσίας υπήρχαν πολλοί Έλληνες. Ειδικότερα στην Ουκρανία οι Έλληνες αυτοί είχαν δημιουργήσει σημαντικη και δραστήρια κοινότητα. Οι Γάλλοι ηταν αυτοί που πρώτη φορά επεξεργαστήκαν την σοκολάτα και την βιομηχανοποίησαν όπως την γνωρίζουμε στην σύγχρονη εποχή δημιουργήθηκε στην Γαλλία. Οι Γάλλοι ήταν που πήραν το κακάο και του έδωσαν την σημερινή σοκολατένια μορφή με τις γεύσεις και τα σχήματα όπως τα γνωρίζουμε σήμερα. Γάλλοι ήταν οι πρώτοι ζαχαροπλάστες δάσκαλοι που έκτος από δημιουργοί σοκολατένιων γλυκών εκπαίδευαν και νέους στη τέχνη της σοκολατοποιίας. Στην Γαλλία σπούδασε ο Ιωάννης Τροφιμωφ γιος του Μιχαήλ Τροφιμωφ.
Και όχι μονό αυτό από την Γαλλία έφεραν στην Σύρο σύγχρονες για την εποχή τους και τελειότατες μηχανές που με αυτές έστησαν στην Ερμούπολη το εργοστάσιο τους. Δυστυχώς εξακολουθούμε ύστερα από μεγάλη έρευνα να μην γνωρίζουμε που βρισκόταν το εργοστάσιο αυτό της Συριανής Σοκολατοποιΐας. Έχουμε όμως στοιχειά από κάποια έγραφα που αποδεικνύουν την ύπαρξη του. Έχουμε το πορτραίτο του Μιχαήλ Τροφιμωφ όπως και την υπογραφή του.
Ύστερα από την δημοσίευση αυτής της έρευνας θα ηταν ευχής έργον αν βρεθούν άνθρωποι που να γνωρίζουν περισσότερα να προσθέσουν νέα στοιχειά στην πανέμορφη αυτή γλυκιά και σοκολατένια ιστορίας της μοναδικής Σύρου μας. Μια Σύρος που ηταν μπροστά σε όλα.. Ακόμα και στην Σοκολάτα.
Η Ιστορία της σοκολάτας δεν είναι καθόλου παλιά.. Είναι πολύ νέα. Η ιστορία της σοκολάτας στην Ευρώπη ξεκινάει με την ανακάλυψη της Αμερικής, πριν από 500 περίπου χρόνια. Μέχρι τότε οι κάτοικοι της Ηπείρου μας, δεν ήξεραν τίποτα για το συναρπαστικό αυτό φυσικό και απολαυστικό προϊόν, που έμελλε να γίνει με τα χρόνια η πιο αγαπημένη γεύση μικρών και μεγάλων. Οι πρώτες πληροφορίες που έχουμε για την καλλιέργεια κακαόδεντρων είναι από την εποχή του πολιτισμού των Μάγια κάπου στο 600 μ.Χ. Στην εποχή των Αζτέκων το είδος ήταν σπάνιο και άξιζε όσο και το χρυσάφι. Οι καρποί προσφέρονταν συνήθως στους Θεούς και τους βασιλιάδες και χρησίμευαν ακόμα ως μέσο εμπορικών συναλλαγών, ως χρήμα. H σοκολάτα όμως δεν ήταν τότε γνωστή με τη σημερινή στερεά μορφή της. Οι Αζτέκοι χρησιμοποιούσαν τους καρπούς του κακάο - αφού πρώτα τους έτριβαν μεταξύ τους και τους έκαναν σκόνη - για την παρασκευή ενός ροφήματος που το ονόμαζαν "Choclatl". Το ρόφημα αυτό, στο οποίο πρόσθεταν και άλλα μπαχαρικά, το έπιναν ζεστό και θεωρούσαν ότι ήταν χωνευτικό, δυναμωτικό και το καλύτερο φάρμακο της εποχής εκείνης, που μπορούσε να γιατρέψει κάθε αρρώστια.
O πρώτος Ευρωπαίος που Θεωρείται ότι ανακάλυψε και έφερε το κακάο στην Ευρώπη είναι o Hernando Cortez, o οποίος το Πάσχα του 1519 προσάραξε με το στόλο του στη χερσόνησο Γιουκατάν. Εκεί τον υποδέχτηκε ο βασιλιάς των Αζτέκων, Μοντεζούμα, που του πρόσφερε χρυσάφι, πολύτιμους λίθους και ένα καλάθι γεμάτο με κόκκους κακάο. Κατά την επιστροφή του στην Ισπανία το 1528, o Cortez έφερε μαζί του τους πρώτους καρπούς του κακάο και τα απαραίτητα σύνεργα για την προετοιμασία του ροφήματος "Choclatl". Το νέο αυτό ρόφημα κατέκτησε αμέσως τη Βασιλική Αυλή της Ισπανίας και απέκτησε σύντομα πιστούς φίλους μεταξύ της Ισπανικής αριστοκρατίας. Στα επόμενα χρόνια το ρόφημα έγινε μόδα της εποχής, που απλώθηκε σιγά - σιγά σε όλη την Ευρώπη.
Για πρώτη φορά σοκολάτα σε στερεά μορφή παρασκεύασε το παραδοσιακό μαγαζί του Λονδίνου "Ο Μύλος του Καφέ", που το 1674 παρουσίασε σοκολατένια ραβδάκια "αλά ισπανικά" και ένα γλύκισμα σοκολάτας σε συμπαγή μορφή. Σταδιακά, απλώθηκε στη Γαλλία, την Αυστρία και τη Γερμανία. Στα 1700 ήταν το δημοφιλέστερο στην Αγγλία. Μάλιστα, υπήρχαν «σοκολατένια σπίτια» σε όλη τη χώρα! Το 1828 οι Ολλανδοί έκαναν μία νέα ανακάλυψη. Ανέμιξαν λίγο σοκολατούχο βούτυρο με ζάχαρη και έτσι προέκυψε μία στερεή μορφή σοκολάτας που μπορούσες να φας Το 1876, ένας Σουηδός, ανέμιξε λίγο γάλα με σοκολάτα. Και ποιο φαντάζεσαι ότι ήταν το αποτέλεσμα; Η πρώτη σοκολάτα γάλακτος!! Το 1904 το πρώτο βιομηχανικό στιγμιαίο ρόφημα σοκολάτας παρασκευάζεται στη Γαλλία. Το 1910 ο Έλληνας μετανάστης Λεωνίδας Κεσδεκίδης ανοίγει στις Βρυξέλλες το πρώτο του κατάστημα. Τα σοκολατίνια Leonidas (Λεωνίδας) θα γίνουν παγκοσμίως διάσημα για την ποιότητά τους. Το 1942 στην Αμερική κατασκευάζεται η πρώτη σοκολάτα χωρίς βούτυρο κακάο, ώστε να έχει μεγαλύτερο χρόνο ζωής και να μπορεί να καταναλωθεί εύκολα από τους στρατιώτες στον πόλεμο.
Και λίγα πράγματα για ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΚΑΚΑΟ
Το δέντρο του κακάο είναι ένα τροπικό φυτό που ευδοκιμεί αποκλειστικά σε τροπικά κλίματα, εκεί που υπάρχει ζέστη και πολύ υγρασία. Είναι δέντρο ύφους 6-8 μέτρων με πυκνή φυλλωσιά και χρειάζεται περίπου 4 χρόνια από τη στιγμή που φυτεύεται για να αποδώσει καρπούς. Κάθε δέντρο παράγει κατά μέσο όρο 20 με 30 καρπούς το χρόνο από τους οποίους συλλέγονται 2 κιλά κόκκοι κακάο. H συγκομιδή των ώριμων καρπών γίνεται με τη βοήθεια μιας λεπίδας προσαρμοσμένης σε ένα μακρύ κοντάρι. Οι καρποί ανοίγονται στη μέση από όπου ξεπροβάλλουν οι κόκκοι του κακάο, τυλιγμένοι μέσα σε ένα άσπρο πολτό. Οι κόκκοι του κακάο αποχωρίζονται από το εξωτερικό περίβλημα του καρπού και τοποθετούνται σε μεγάλα καλάθια για να υποστούν τη ζύμωση που είναι απαραίτητη για να αποβληθεί ο πολτός και να ξεχωρίσουν οι κόκκοι. Τα καλάθια σκεπάζονται με πλατιά φύλλα μπανανιάς. Αναπτύσσεται έτσι θερμοκρασία 50 βαθμών Κελσίου, ο πολτός λειώνει και παραμένουν καθαροί οι κόκκοι του κακάο. Στη συνέχεια απλώνονται σε μεγάλες ψάθες πάνω στο έδαφος και εκτίθενται στον ήλιο, προκειμένου να ξεραθούν. Εκεί παίρνουν το καφέ χρώμα τους και αρχίζει να αναπτύσσεται το λεπτό άρωμά τους. Έτοιμοι πια συσκευάζονται σε σάκους και παίρνουν το δρόμο για εξαγωγή. Οι ποικιλίες ταυ κακάο είναι πολλές. Η κάθε μια έχει τα δικά της ποιοτικά χαρακτηριστικά, ο συνδυασμός όμως των διαφόρων ποικιλιών είναι απαραίτητος για τη δημιουργία της ιδιαίτερης γευστικής απόλαυσης κάθε είδος σοκολάτας .
Από αυτά μπορείτε να καταλάβετε τι ακριβώς είχε καταφέρει να δημιουργήσει ο Μιχάλη Τροφιμωφ με τον Γιο του στο εργοστάσιο που είχα ιδρύσει στην Σύρο.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ τους Frank Peyret και François Peyret Για την σημαντική και σπουδαία βοήθεια τους στην ερεύνα αυτή.
Παναγιώτης Κουλουμπής 02 Οκτωβρίου 2018 Ερμουπόλη Σύρος Κυκλάδες Ελλάδα